"στενή κι αδιάβατος, τραχεία η οδός"

Σήμερα αποπειράθηκα να παρακολουθήσω την εκδήλωση-επιστημονική ημερίδα που είχε οργανώσει το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, στο πλαίσιο της συμμετοχής του στο πρόγραμμα "12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη". Στο προηγούμενο σημείωμά μου με τίτλο "Εδώ οι ωραίες εκδηλώσεις..." παρουσίασα το πρόγραμμα των σχετικών εκδηλώσεων. 

Η σημερινή εκδήλωση-ημερίδα αφορούσε τον Νίκο Πλουμπίδη, τον ακατάβλητο κομμουνιστή και συγχρόνως τραγικό ήρωα του μετεμφυλιακού δράματος που βίωσε η πατρίδα μας. Εκείνα τα ταραγμένα χρόνια ο Πλουμπίδης αντιμετώπισε συγχρόνως την κτηνώδη βία των νικητών ως ένας "αρχικακούργος κομμουνιστής" και τη δημόσια αποκήρυξη από το ΚΚΕ ως "χαφιές της Ασφάλειας". Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να πω περισσότερα γι' αυτόν τον άνθρωπο που αντιμετώπισε με τόση αξιοπρέπεια και καρτερικότητα το "δις εις θάνατον", τόσο του στρατοδικείου όσο και του κόμματος στο οποίο είχε αφιερώσει τη ζωή του. Έχουν γραφεί πολλά γι' αυτόν και όποιος έχει διάθεση ας κάνει τη σχετική έρευνα. 

Έγραψα στην αρχή τη λέξη "αποπειράθηκα" γιατί δεν κατάφερα να παρακολουθήσω τις ομιλίες εξαιτίας του ακαταμάχητου συνδυασμού πολύς κόσμος-μικρή αίθουσα. Είμαι βέβαιος όμως ότι κάποια στιγμή θα βρω και θα διαβάσω τις εισηγήσεις των ομιλητών και ίσως "ανεβάσω" κάποια. Αυτό που κατάφερα όμως -με κάποια δυσκολία- ήταν να περιδιαβώ την έκθεση για τον Ν. Πλουμπίδη. Είναι πολύ καλά οργανωμένη, παρουσίαζε τους σημαντικούς σταθμούς της ζωής του, από τα χρόνια του ως συνδικαλιστή δασκάλου, την οργάνωσή του στο ΚΚΕ, την ανέλιξή του στην κομματική ιεραρχία και τους σημαντικούς ρόλους που έπαιξε σε καίριες στιγμές της νεότερης ιστορίας μας. Ένα σημαντικό κομμάτι της έκθεσης είναι -λογικά- αφιερωμένο στα τελευταία χρόνια της ζωής του, στον προσωπικό του Γολγοθά μέχρι τη λύτρωση που του προσέφερε το εκτελεστικό απόσπασμα... ''Εξετελέσθη ζητωκραυγάζων υπέρ του ΚΚΕ, αντιμετώπισε με απόλυτον ψυχραιμίαν τας σφαίρας του αποσπάσματος'' και ''δεν εδέχθη ούτε να κοινωνήση, ούτε να του δέσουν τους οφθαλμούς του''... (απόσπασμα από τις εφημερίδες της εποχής). Τα τελευταία λόγια του στο γράμμα προς τους δικούς του είναι δηλωτικά του ήθους και του φρονήματός του:               

Αγαπημένοι μου,                                                                                                  

Σας γράφω τις τελευταίες μου γραμμές. Είναι η πρώτη ώρα της 14ης Αυγούστου 1954. Με ξύπνησαν για να με ειδοποιήσουν ότι το πρωί θα γίνει η εκτέλεσή μου. Τις τελευταίες αυτές ώρες που μου απομένουν τις αφιερώνω στους αγαπημένους μου.

Εκείνο που έχω να σας πω είναι ότι ΠΟΤΕ μου ΔΕΝ υπήρξα προδότης, όπως με αποκαλούν οι κατήγοροί μου. Πάντα υπηρέτησα πιστά την ιδεολογία μου πιστεύοντας ότι εξυπηρετώ το λαό.

Συγχωρώ τους κατηγόρους μου για τις πίκρες που μου ‘δωσαν την ώρα που χρειαζόμουν συμπάθεια και κατανόηση. Σας παρακαλώ και σας όλους να συγχωρήσετε και σεις τους κατηγόρους μου. Αυτό θα είναι για μένα ανακούφιση.
Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου στον πεθερό μου και πεθερά μου. Στον αγαπητό μου Βρασίδα, Δημοσθένη και γυναίκα του, που μου παραστάθηκαν στοργικά στη φυλάκισή μου.

Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου στις αδελφές μου που ταλαιπωρούνταν να με επισκέπτονται κάθε εβδομάδα. Αποχαιρετώ τα’ αδέλφια μου Σπύρο και Γιώργη.

Εκφράζω την ευγνωμοσύνη μου σ’ όλους, γνωστούς και αγνώστους, για τη συμπαράστασή τους ή την καλοσύνη που έδειξαν απέναντί μου στις κακές ώρες της ζωής μου.

Στα ανίψια μου και ιδιαίτερα τη Γεωργία εύχομαι κάθε ευτυχία.
Στην αγαπημένη μου Ιουλία, που μου στάθηκε αγαπημένη συντρόφισσα στα λίγα χρόνια της ζωής μας, εκφράζω τη βαθιά μου ευγνωμοσύνη για τη στοργή και την αγάπη της. Της εύχομαι να ζήσει τη ζωή της και να ευτυχήσει.
Στο αγαπημένο μου παιδί το ΔΗΜΗΤΡΗ εύχομαι να γίνει ΜΕΓΑΛΟΣ και ΧΡΗΣΙΜΟΣ άνθρωπος για το καλό το δικό του και του ελληνικού λαού.  

Σας αφήνω γεια
Νίκος
Φυλακή – Σανατόριο
13 προς 14 Αυγούστου 1954
Υ.Γ. Μη λυπάστε, εγώ τώρα θα ησυχάσω. Σας εύχομαι όλων ευτυχία. Ο θάνατος είναι μια αλλαγή της ύλης. Έτσι είναι.

Έχουν περάσει 64 χρόνια από εκείνο τον Αύγουστο.  Η ιστορία του, όπως και εκείνη του Ν. Μπελογιάννη, εξακολουθεί να συγκινεί, να προβληματίζει, να εμπνέει. Έτσι είναι...

ΔΙΚΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΟΥΜΠΙΔΗ

Από τη Σωτηρία του υπόκωφου θάνατου
έως τη σωτηρία της ψυχής σου,
πάνου στο πήλινο Γουδί του αθάνατου
πόνου,
στενή κι αδιάβατος, τραχεία η οδός –
κι απʼ όσες βάραιναν σκλαβιές τον κλήρο σου,
απʼ όσες λευτεριές σκαρφάλωναν
στο τιμημένο της ζωής σου όραμα:
η Ελευθερία του Σταυρού,
στερνό μίλημα της άφθαρτης γαλήνης σου –
ενώπιος ενωπίω στη μοναξιά σου
κι η αχή σου νʼ αντηχεί εν τη ερήμω∙
ολούθε σε τυλίγουν οι κραυγές: τον Βαραββάν,
πάντοτε κι απανταχού οι κραυγές: τον Βαραββάν –
όχι εσένα, προ παντός, όχι ε σ έ ν α∙
την ιερή πλήρωση του κύκλου σου,
το σιωπηλό σπασμό του χρέους,
την κρυφή αγωνία του σκαμένου μαρτύριου –
ώ, σιγαληνή αδημονία του:
ο ποιείς, ποίησον τάχιον,
κι οι φρουροί ένα γύρω μʼ εξαντλητική καθυστέρηση
και μήτε ποιητής, μήτε τʼ ουρανού τα κύματα,
να χαιρετίζουν το μήνυμα της ολοδικής σου Ειρήνης,
στο τελευταίο της λευτεριάς σου βλέμμα –
γιέ, αλγεινής μοίρας,
απόστολε της έσχατης ερήμωσης∙
το στεφάνι σου εξ ακανθών, μαρμάρινο στεφάνι,
στʼ αναρτημένα λείψανα της εποχής μας.

Το ποίημα είναι του Δημήτρη Δούκαρη (1925-1982).