Περί τυφλότητας

Τις τελευταίες μέρες, στα καλοταϊσμένα μίντια από τη γνωστή "πέτσινη" λίστα, έχουν ξεσαλώσει διάφοροι δημοσιογράφοι και σχολιαστές εξαιτίας μιας δήλωσης που έκανε ο Αντώνης Λιάκος, ιστορικός και μέλος της ΚΕΑ του ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή τη σύλληψη των φερόμενων φυσικών αυτουργών της πυρκαγιάς που κατέκαψε τον προσφυγικό καταυλισμό της Μόριας. Φυσικά από κοντά και η κυβέρνηση των νουδούληδων, που ζητάει από τον Τσίπρα την καρατόμησή του. Για την ιστορία, η επίμαχη δήλωση (στο φέισμπουκ) του ιστορικού μας ήταν η ακόλουθη: "Αν ήμουν 16-17 χρονών, είχα περάσει από χίλια μύρια κύματα για να φτάσω σε ευρωπαϊκή γη της επαγγελίας και βρισκόμουν στην κόλαση της Μόριας, κι εγώ φωτιά θα έβαζα. Να μην αφήσουμε ανυπεράσπιστους τους Αφγανούς νεαρούς πρόσφυγες. Να οργανώσουμε τη νομική τους υπεράσπιση. Να μην τους εγκαταλείψουμε στα χέρια του Χρυσοχοϊδη. Είναι και δημοκρατικό και ανθρωπιστικό καθήκον".

Στον χορό των δηλώσεων θεώρησε υποχρέωσή του να συμμετάσχει και ο υπουργός Χρυσοχοΐδης. Θυμάστε, είναι αυτός ο μεταλλαγμένος σοσιαλδημοκράτης, που δεν διάβασε ούτε μία σελίδα από το μνημόνιο που υπέγραψε -καθ' ομολογία του- και εξακολουθεί να κρατά στο συρτάρι του - αχ, βρε Βενιζέλο πρωτοπόρε- την έκθεση του συνταγματολόγου Νίκου Αλεβιζάτου, για την αστυνομική βία. Από αυτά προκύπτουν ότι έχει μια απέχθεια με το διάβασμα. Μαθησιακές δυσκολίες ίσως. Ιδού η δήλωσή του: "Το κάψιμο της Μόριας έχει εκθέσει 30.000 ντόπιους και 15.000 πρόσφυγες σε αυξημένο κίνδυνο κορονοϊού. Έχει δημιουργήσει μεγάλο θέμα δημόσιας τάξης έως και εθνικής ασφάλειας. Έχει αφαιρέσει τη δυνατότητα περίθαλψης και διοικητικής μέριμνας των αιτούντων άσυλο. Κόστισε και κοστίζει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, απασχολεί σημαντικούς ανθρώπινους και διοικητικούς πόρους του κράτους. Ποιος άφρων λοιπόν ισχυρίζεται πως θα έκαιγε κι αυτός τη Μόρια; Ο φανατισμός τυφλώνει, ο ανορθολογισμός τρομάζει κι η ανευθυνότητα περισσεύει με τέτοιες δηλώσεις: «...κι εγώ φωτιά θα του έβαζα» του καθηγητή Α. Λιάκου» (ΣΥΡΙΖΑ)".

Έχουμε, λοιπόν, από τη μια μεριά έναν ιστορικό, που βλέπει τα γεγονότα με την επίγνωση και τη σοφία που του εξασφαλίζει η ενασχόληση με την ιστορία, και έναν υπουργό. που έχει μάθει να αναλύει και να επεξηγεί τα γεγονότα μέσα από μηχανισμούς αστυνομικής λειτουργίας. Σου λέει, τους έπιασα τους δράστες, λύθηκε το πρόβλημα. Αν φυσικά ο Χρυσοχοΐδης διάβαζε γενικά, ίσως να είχε διαβάσει λίγη ιστορία, όπου θα συναντούσε αρκετά περιστατικά στα οποία απελπισμένοι άνθρωποι, οργισμένοι, που αισθάνονταν ότι δεν μπορεί να τους συμβεί τίποτα χειρότερο, δεν περιμένουν τίποτα καλύτερο ή ευοίωνο, αντιδρούν βίαια και αρκετές φορές με τάσεις αυτοκαταστροφής. Βεβαίως, από την άλλη μεριά, όταν κάποιος θωρεί τα πάντα μέσα από τους μηχανισμούς της κρατικής καταστολής και βίας, όλα τα άλλα, δηλαδή η μελέτη και ο αναστοχασμός για τις γενεσιουργές αιτίες που δημιουργούν και κινούν τα φαινόμενα, του φαίνονται λάθος και αχρείαστες περισπάσεις. Όταν βλέπεις τους άλλους σαν καρφιά και τον εαυτό σου σαν σφυρί, ε, αυτό θα συνεχίσεις να κάνεις. Πλήρης έλλειψη ενσυναίσθησης. Και αυτή η διαπίστωση δεν περιορίζεται μόνο στον υπουργό Χρυσοχοΐδη, στο γραφείο τύπου της ΝΔ, στους πολλούς στρατευμένους δημοσιογράφους και τους αναίσθητους και θεότυφλους σχολιαστές, που κοσμούν με τη χολή τους και με τη μαυρίλα της ψυχής τους το διαδίκτυο, αλλά περιλαμβάνει και τη μεγάλη μάζα των αμέτοχων και αδιάφορων πολιτών-παρατηρητών, που έχουν κάνει τον φιλοτομαρισμό και το προσωπικό συμφέρον σημαία ευκαιρίας. Επιλέγουν συνειδητά να αποστρέφουν το κεφάλι.

Για όλο αυτόν τον κόσμο η φράση "όποιος δεν διδάσκεται από την ιστορία είναι υποχρεωμένος να την ξαναζήσει" μπορεί να φαντάζει αλαμπουρνέζικη. Φυσικά δεν παραβλέπω το φίλτρο μέσα από το οποίο διαβάζεις και ερμηνεύεις ιστορικά γεγονότα του παρελθόντος. Εδώ αξίζει να αναφέρω μια αποστροφή του ίδιου του Αντ. Λιάκου, από μια συνέντευξή του που εξηγεί τη βαθύτερη λειτουργία της ιστορίας. Λέει λοιπόν ο κ. καθηγητής: "Η ιστορία μάς βοηθάει να σχετικοποιήσουμε τις απόλυτες αλήθειες μας, και να δούμε τον κόσμο και με τη λογική των άλλων. Να σχετικοποιούμε την εχθρότητα των εχθρών, και τη φιλία των φίλων. Επίσης, να αποκωδικοποιούμε όρους όπως «εθνικά θέματα», «προκλήσεις των γειτόνων» κ.ο.κ. Μας βοηθά να πάρουμε αποστάσεις από την εποχή μας και να είμαστε πιο ψύχραιμοι και επιφυλακτικοί". Όλη η πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη, εδώ.

Εν προκειμένω, καμία προσπάθεια να δεις κίνητρα, πράξεις, μέσα από τα μάτια των άλλων. Αφού αυτοί οι άλλοι είναι βολικά ενταφιασμένοι εκτός της δικής μας ζωής. Αυτό το δυσοίωνο μείγμα αδιαφορίας, μίσους, σκατοψυχιάς, φανερού και υφέρποντος ρατσισμού, αναρθολογισμού και συνωμοσιολογίας, που διατρέχει με λίγες σχετικά αντιστάσεις το σώμα της ελληνικής κοινωνίας, φοβάμαι ότι θα το βρούμε μπροστά μας. Δεν μου αρέσει να κάνω τον μάντη των κακών, αλλά ανησυχώ πολύ.

Κλείνοντας το σημερινό μου σημείωμα, θα παραθέσω την αξιοπρεπέστατη απάντηση του Αντ. Λιάκου στον υπουργό: "Ο ίδιος (σ.σ. ο Μ. Χρυσοχοΐδης) κατόρθωσε να συρρικνώσει μια υπόθεση που απασχόλησε και συγκίνησε την παγκόσμια κοινή γνώμη, με πρωτοσέλιδα στις μεγαλύτερες εφημερίδες του κόσμου, σε υπόθεση Σέρλοκ Χολμς. Σε υπόθεση ασφάλειας. Αλλά οι συνθήκες ασφάλειας δεν είναι μονοδιάστατες. Προϋποθέτουν σεβασμό  των διεθνών συμβάσεων για τη χορήγηση ασύλου, προϋποθέτουν τις συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης, όπως έχουν διατυπωθεί από τον ΟΗΕ, πάντως όχι της υπαρκτής κόλασης στη Μόρια. Προϋποθέτουν δηλαδή μερικές από τις αυτονόητες, αλλά ξεχασμένες αρχές του πολιτισμού. Αυτά εμποδίζουν τους ανθρώπους από απονενοημένες πράξεις διαμαρτυρίας. Δυστυχώς ο μονοδιάστατος αστυνομικός ζηλωτισμός επικαλείται στα λόγια τη λογική, ενώ δημιουργεί στην πράξη ανορθολογισμό. Για το χάος που δημιουργήθηκε στη Μόρια, ο ίδιος ο κ. Χρυσοχοΐδης έχει περισσότερες ευθύνες από τα μειράκια που συνέλαβε. Στο μεταξύ ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης δήλωσε χθες ότι «οι πρόσφυγες  μπορούν και πρέπει να μπολιάσουν μια οικονομία, η οποία γερνάει και χρειάζεται ανθρώπινο δυναμικό, αλλά αυτό πρέπει να γίνει με κανόνες και διαδικασίες. Ετσι φυσικά μπορούμε να συζητήσουμε και για το πώς οι πρόσφυγες μπορεί να απορροφηθούν στη χώρα μας, για το πού πρέπει να πάνε και πώς πρέπει να ενσωματωθούν στις τοπικές κοινωνίες». Ευπρόσδεκτη δήλωση, αρκεί να απευθυνθεί και στο κομματικό ακροατήριο, που τρέφεται με λόγους μίσους. Αλλά το βασικό ερώτημα είναι με ποιο σχέδιο, με ποιους κανόνες, θα υλοποιηθεί αυτή η πρόθεση; Κι επειδή η εκπαίδευση είναι από τους σημαντικότερους μοχλούς ενσωμάτωσης των νέων πληθυσμών, και εμείς θα βοηθήσουμε. Αυτά περιμένει η κοινωνία και όχι τη δημιουργία ηθικού πανικού, στην οποία συχνά πυκνά ο κ. Χρυσοχοϊδης επιδίδεται.Τέλος, ως προς τους νεαρούς κρατουμένους, η οργάνωση της νομικής τους υπεράσπισης, επαναλαμβάνω ότι πρωτεύει και επείγει".

ΥΓ. Τον τίτλο του άρθρου τον δανείστηκα από το ομότιτλο βιβλίο του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου (1922-2010). Στο βιβλίο, τα μέλη μια κοινωνίας σταδιακά χάνουν την όρασή τους, με όλες τις επιπτώσεις -ατομικές ή συλλογικές- που μπορείτε να φανταστείτε. Υπάρχουν όμως ανάμεσά τους και κάποιοι πολύ λίγοι που βλέπουν. Είναι ένα εξαιρετικό δείγμα φανταστικής λογοτεχνίας, απόλυτα εύστοχο σε όσα επιδιώκει να αναδείξει. Επίσης το βιβλίο ήταν το υλικό για να γυριστεί μια ταινία από τον σκηνοθέτη Φερνάντο Μεϊρέλες (Blindness-2008), με πρωταγωνιστές τους: Τζουλιάν Μουρ, Μαρκ Ράφαλο, Ντάνι Κλόβερ, Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ κ.λπ. Σας συνιστώ να την δείτε.