Ο μεγάλος Οχτώβρης, 100 χρόνια μετά

Πέρασε ένας αιώνας από τότε που άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά η μεγάλη κόκκινη ουτοπία που θέριεψε τις ελπίδες και τα όνειρα εκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη μας. Ήδη ειπώθηκαν πολλά και είμαι βέβαιος ότι θα γραφτούν ακόμη περισσότερα με αφορμή τη φετινή επέτειο. Ανεξάρτητα της απογοητευτικής κατάληξης δεν μπορείς να αγνοήσεις την Οκτωβριανή Επανάσταση. Είτε εξακολουθείς να πιστεύεις στις ουτοπίες και στην κοινωνική και πολιτική χειραφέτηση των ανθρώπων, είτε είσαι οπαδός της επιβίωσης των ισχυροτέρων (κράτη, ενώσεις ή άνθρωποι) δεν μπορείς να μην ασχοληθείς μαζί της. Και φυσικά δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την επίδραση που είχε στις τέχνες και στη λογοτεχνία παγκοσμίως...

Θα ήταν πολύ εποικοδομητικό, κάποια στιγμή, να γινόταν ενός είδους συνέδριο, όπου  διανοητές από όλα τα μήκη και πλάτη της γης να κατέθεταν την άποψή τους πάνω στο τι κρατάμε και τι αφήνουμε -όχι όμως ξεχνάμε- από αυτά τα εκατό χρόνια. Για παράδειγμα, ναι στον σοσιαλισμό με ελευθερία και δημοκρατία, όχι στον σταλινισμό. Ναι στον Τσε, όχι στον Μπέρια. Ναι σε επιστήμονες όπως ο Κορολιόφ, όχι όμως σαν τον Λυσένκο και άλλους του φυράματός του. Ναι στον Μαγιακόφσκι και στην Αχμάτοβα, όχι όμως στους τσανακογλύφτες καλλιτέχνες και οργανικούς διανοούμενους του κόμματος και του καθεστώτος. Φυσικά όχι στα Γκουλάγκ και στα ψυχιατρεία... Φυσικά ναι στις εκπαιδευτικές και φεμινιστικές μεταρρυθμίσεις των πρώτων χρόνων...

Ακούγεται ίσως απλοϊκό, ουτοπικό και αφόρητα ρομαντικό. Ίσως να είναι έτσι. Ίσως πρέπει να αποδεχτούμε τα λόγια του Αμερικανού σκηνοθέτη Στάνλεϊ Κιούμπρικ "Τα μεγάλα έθνη συμπεριφέρονται πάντα σαν γκάνγκστερ. Τα μικρά σαν πόρνες" και να παρατήσουμε τα όνειρα και τις αυταπάτες -όπως εσχάτως πράττει με σχετική επιτυχία η πρωτοδεύτερη φορά Αριστερά. Να καθίσουμε στ' αυγά μας, να αποφεύγουμε τις κακοτοπιές που συνήθως πάνε μαζί με τις προσδοκίες και τους αγώνες για έναν καλύτερο και δικαιότερο κόσμο και να κοιτάξουμε πώς θα την βγάλουμε πιο τσίλικα.

Παραδέχομαι ότι η παραπάνω φράση του Κιούμπρικ είναι ρεαλιστική και αποδίδει τη σημερινή αφόρητη πραγματικότητα. Όμως μπορώ ακόμα να ακούσω τη φράση του Καμί από το έργο του Πανούκλα: "Όσο μακριά και να γυρίσω πίσω θυμάμαι πως άρκεσε πάντα ένας άνθρωπος που ξεπέρασε το φόβο του κι επαναστάτησε για να αρχίσει η μηχανή τους να τρίζει. Δε λέω δα και πως σταματά, θα απείχε πολύ. Πάντως όμως, τρίζει και μερικές φορές καταλήγει να χαλάσει στ’ αλήθεια". Η Ιστορία έχει πολλά τέτοια παραδείγματα.  

Σαν φόρο τιμής λοιπόν για όλα όσα μας ενέπνευσε σε κάποια φάση της ζωής μας, πόσω μάλλον αν εξακολουθεί να μας συγκινεί, παρακάτω θα βρείτε την ταινία Οκτώβρης του μεγάλου Σεργκέι Αϊζενστάιν, που γυρίστηκε το 1927, δέκα χρόνια μετά την επανάσταση και εξετάζει διάφορα κρίσιμα οδόσημα της πορείας προς αυτή. Επίσης να σας πω ότι στον ρ/στ. 105,5 Στο Κόκκινο, από την Τρίτη 17 έως την Πέμπτη 26 Οκτωβρίου και από τις 05:00 έως τις 00:00 κάθε ώρα, μετά το δελτίο ειδήσεων, οι ηθοποιοί Μάνια Παπαδημητρίου, Αλεξάνδρα Παυλίδου και Όμηρος Πουλάκης αφηγούνται το χρονικό των ημερών σε κείμενα των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και μουσική επιμέλεια του Αλέξη Βάκη.

Mητέρα.
Δε μπορώ να τραγουδήσω.
Στο παρεκκλήσι της καρδιάς μου
τα ψαλτήρια καίγονται.                          Από τη φωνή της επανάστασης, τον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι.