Η μεγάλη ευρωπαϊκή δυστοπία

Νομίζω ότι αποδώ και πέρα θα πρέπει να προσδιορίζουμε τα γεγονότα που αφορούν το ευρύτερο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, αλλά και το εγγύτερο (το εθνικό) με τον χρόνο που συνέβησαν, δηλαδή προ Brexit ή μετά Brexit.  Επειδή δε όλες οι ενδείξεις κατατείνουν στο "σφίξιμο των λουριών" για όλους τους ευρωπαϊκούς λαούς, φοβάμαι ότι θα αναφερόμαστε στην εποχή πριν από το βρετανικό δημοψήφισμα με... νοσταλγία. Παραθέτω τους κύριους λόγους που -πάντα κατά τη γνώμη μου- θα προκαλέσουν αυτό το συναίσθημα. Ως εισαγωγή και υπό μορφή θέσφατου τοποθετώ το γεγονός ότι όλες οι ευρωπαϊκές διεργασίες που αφορούν τις εισηγήσεις, για κάθε θέμα βραχυπρόθεσμης-μεσοπρόθεσμης ή μακροπρόθεσμης στρατηγικής, καθώς και οι αποφάσεις που λαμβάνονται για οτιδήποτε (ανεξαρτήτως σπουδαιότητας) είναι ενδεδυμένες με τα χρώματα της γερμανικής σημαίας. Επί το λαικότερον τίποτα δεν κουνιέται στην Ευρώπη, αν δεν το θέλουν οι Γερμανοί.

Ήταν σαφές λοιπόν ότι η γεμανική οικονομική ελίτ είχε κάνει τα σχέδιά της στην περίπτωση που το ΟΧΙ ήταν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Λίγο μετά, μια γερμανική εφημερίδα (νομίζω η Χάντελσμπλαντ) αποκάλυψε το σχέδιο του γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών. Τα κύρια σημεία αυτού του σχεδίου είναι: α) Πιστότατη τήρηση δίχως την παραμικρή απόκλιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (τρομάρα μας!). β) Δικαίωμα απόρριψης των σχεδίων του προϋπολογισμού οποιασδήποτε χώρας της ευρωζώνης και μόνο με την υποψία υπέρβασης του προκαθορισμένου ορίου δημοσιονομικών δαπανών. γ) Ενσωμάτωση στο δίκαιο κάθε χώρας (συνταγματοποίηση) ανεξάρτητης αρχής, που δεν θα υπόκειται σε κανέναν έλεγχο από κυβερνήσεις-κοινοβούλια και θα επιβλέπει την εκπλήρωση των στόχων των εφαρμοζόμενων δημοσιονομικών πολιτικών. δ) Απόρριψη της πρότασης που έκαναν Γαλλία-Ιταλία για κοινό προϋπολογισμό της ευρωζώνης. ε) Απόσπαση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα του εποπτικού ρόλου που ασκεί στις τράπεζες της ηπείρου μας. στ) Αποπολιτικοποίηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με σύγχρονη αναβάθμιση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), δηλαδή σχηματικά πολιτική (διαπραγμάτευση) - οικονομική (λογιστική επιβολή) 0-1. ζ) Κόψιμο-αναστολή χρηματοδότησης μέσω των διαφόρων διαρθρωτικών-επενδυτικών ταμείων (π.χ. Ταμείο Συνοχής, Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας κ.ά.) για όσα κράτη δεν συμμορφώνονται προς τας υποδείξεις.

Ποιο είναι το αβίαστο, νομίζω, συμπέρασμα που προκύπτει από τα ανωτέρω; Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι των Γερμανών δεν ιδρώνει το αυτί τους από αμφισβητήσεις τύπου δημοψηφισμάτων ή εκλογικών αναμετρήσεων. Κάτι ξέρουμε και εμείς, μέρα που είναι. Δεν θέτουν ούτε κατά διάνοια σε αμφισβήτηση τον δρόμο της οικονομικής αρετής -όπως τον αντιλαμβάνονται- που έχουν επιβάλει στους ευρωπαϊκούς λαούς. Μέσω αυτής της ασφυκτικής οικονομικής επιβολής-επιτήρησης επιβεβαιώνουν την ισχύ τους και την πρωτοκαθεδρία τους, καθώς και τον ηγεμονικό ρόλο που τους καλεί η ιστορία να διαδραματίσουν στο μέλλον της Ηπείρου. Αυτό το τελευταίο μην το υποτιμάτε γιατί έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ιστορική διαδρομή του γερμανικού έθνους. Είναι κάτι διακριτό από τα στενά οικονομικά συμφέροντα και άπτεται βαθύτερων αφηγημάτων περί ανωτερότητας-ιστορικού πεπρωμένου κλπ., τα οποία έχουν χαρακτηρίσει το ιδεολογικό οικοδόμημα της γερμανικής άρχουσας τάξης.

Τι πρέπει να περιμένουμε εμείς, σ' αυτή τη γωνιά της Μεσογείου, από τη δεδομένη σκλήρυνση της ευρωπαϊκής γερμανικής πολιτικής; Αφόρητη αύξηση των πιέσεων από τους "θεσμούς". Μια ιδέα όσων θα αντιμετωπίσουμε μας δίνει η επιστολή διαμαρτυρίας που έστειλε ο Ε. Τσακαλώτος σε πρόσωπα κλειδιά της Κομισιόν, διαμαρτυρόμενος για ανοίκιες πιέσεις από τους τεχνοκράτες-εκπροσώπους των δανειστών μας στις διαπραγματεύσεις. Αν μάλιστα λάβουμε υπ' όψιν ότι το κύριο θέμα της 2ης αξιολόγησης έχει σχέση με την εργατική (απο)ρύθμιση όπως οι θεσμοί την αντιλαμβάνονται, καταλαβαίνετε τι πρόκειται οι Έλληνες διαπαραγματευτές να αντιμετωπίσουν. Η αόριστη περιγραφή: "σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές", που περιλαμβάνεται στη συμφωνία του περσινού καλοκαιριού, για να περιγράψει το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης σχετιά με τα εργασιακά, είναι τόσο ελαστικό που επιτρέπει τα πάντα και συνήθως καταλήγουν κατά τον γνωστό χείριστο τρόπο. Επίσης η Δημοκρατία και εν γένει οι δημοκρατικές διαδικασίες δεν θα τύχουν της ευαρέσκειας των ισχυρών, για να εκφραστώ κομψά. Δημοψηφίσματα και άλλα τέτοια παρδαλά αμεσοδημοκρατικά, σας παρακαλώ πολύ μαζευτείτε και μη μας... ζαλίζετε το έρωτα, ενώ εμείς ανυστερόβουλα δουλεύουμε νυχθημερόν για να σας σώσουμε. Θυμηθείτε, βρε κουτά, πέρσι τι έγινε! Παθιαστήκατε, πιστέψατε, ελπίσατε και στο τέλος φτάσατε να παίρνετε αντικαταθλιπτικά για να διαχειριστείτε το διά ταύτα, καταστρέψατε φιλίες δεκαετιών αλληλοεκτοξεύοντας κατηγορίες μεταξύ σας, και άλλα πολλά... 

Ωραία τα λέει στη δήλωσή του ο σ. Τσίπρας για το βρετανικό δημοψήφισμα: "[...] Και δεν ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία. Τα μηνύματα είχαν σταλεί προ πολλού και από πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις. Η εκρηκτική άνοδος της ακροδεξιάς και των εθνικιστικών δυνάμεων στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη προοιωνίζονταν την αρνητική αυτή εξέλιξη.  Οι ακραίες επιλογές της λιτότητας που διεύρυναν τις ανισότητες τόσο ανάμεσα σε χώρες του Βορά και του Νότου όσο και στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών χωρών. Η à la carte διαχείριση της προσφυγικής κρίσης, τα κλειστά σύνορα, οι φράχτες και οι μονομερείς ενέργειες. Η άρνηση επιμερισμού της ευθύνης και των βαρών τόσο απέναντι στη κρίση χρέους όσο και στη προσφυγική, είχαν ήδη δώσει το σήμα μιας εκτεταμένης κρίσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.  Και τώρα οφείλουμε όλοι να προβληματιστούμε."  

Πλην όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως φαίνεται από όλες τις δηλώσεις των παραγόντων που εμπλέκονται στη λήψη των τελικών αποφάσεων, (προσέξτε τον τρόπο που αδειάζει ο χερ Σόιμπλε τον "αντάρτη" Γκάμπριελ και τις "αιρετικές" του απόψεις περί ευρωπαϊκής επανίδρυσης), θα βρει τον βηματισμό της μετά τη βρετανική τρικλοποδιά και δεν πάει να λέει ο Τσίπρας όλα αυτά τα σωστά. Θα αναπροσαρμόσει και θα επιβάλει παλιές και νέες πολιτικές, και το μόνο που θα επιτρέπει στους ευρωπαικούς λαούς είναι την αποχώρησή τους από το προσκήνιο. Άντε και λίγη γκρίνια αλλά... αβλαβώς. Βεβαίως, σ. Αλέξη, οφείλουμε να προβληματιστούμε όλοι. Περισσότερο από όλους εσύ και το στενό σου περιβάλλον, που παίρνετε τις αποφάσεις για τη ζωή όλων μας. "[...] Αλλαγές αντιλήψεων, νοοτροπιών και τελικά αλλαγές πολιτικών.  Για να υψώσουμε ένα φράγμα απέναντι στον ευρωσκεπτικισμό και την ακροδεξιά. Για να επαναθεμελιώσουμε την Ευρώπη στις αρχές της δημοκρατίας, της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης.  Χρειαζόμαστε περισσότερο από ποτέ μια μεγάλη αντεπίθεση των προοδευτικών ευρωπαϊκών δυνάμεων για να σταματήσει η επέλαση της ακροδεξιάς και του εθνικισμού που βρίσκει γόνιμο έδαφος στις συνθήκες που δημιούργησαν η λιτότητα και η ασυδοσία των αγορών.  Χρειαζόμαστε μια μεγάλη προοδευτική συμμαχία για να ξαναβρεί η Ευρώπη τη χαμένη της ορμή και τις ιδρυτικές τις αξίες που την έκαναν ξεχωριστή μέσα στον κόσμο:[...]". 

Καλά τα λες. Αυτά χρειαζόμαστε. Αλλά πώς; Με ποιες συμμαχίες; Τα πράγματα στην Ισπανία δεν πήγαν καλά... Η τακτική προσέγγιση που κάνεις εδώ και κάποιο καιρό με τους σοσιαλδημοκράτες (εξαιρουμένων των δικών μας) αποδίδει; Ποιο είναι το πρόγραμμα που μπορεί έστω και πρόσκαιρα να συσπειρώσει τους λαούς του ευρωπαϊκού Νότου, για να ρίξει τα τείχη του ευρωπαϊκου Βορρά; Πόση εμπιστοσύνη μπορούμε να έχουμε στους σοσιαλδημοκράτες με τη σταθερή διπολική συμπεριφορά που επιδεικνύουν; Δεν βλέπω και ούτε πιστεύω εύκολα σε αυτό τον "Νότιο Άνεμο"* που θα φέρει την αλλαγή στην Ευρώπη και μάλιστα πίσω από κλειστές πόρτες, σε φανερές ή κρυφές συναντήσεις, ενώ οι λαοί θα περιμένουν στη γωνία τους λαγούς από το καπέλο. Δεν αντιλέγω, εύστοχη πολιτικά-επικοινωνιακά η κίνηση για την καθιέρωση της απλής αναλογικής τώρα και φέρνει σε εμφανή αμηχανία τους πολιτικούς αντιπάλους. Αλλά τώρα δεν νομίζω ότι είναι αυτό το αποτύπωμα που επιθυμεί αυτός ο λαός. 

Αυτά εν μέσω άλλων ερωτημάτων, εν μέσω του καθημερινού ζόφου της μνημονιακής πατρίδας μας. Θα προλάβουμε να σώσουμε τίποτα ή όλα θα γίνουν στάχτη και μπούλμπερη; Επιχειρησιακά κανόνια πέφτουν στην αγορά, ο κόσμος μουδιασμένος, ανήμπορος να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις της εφορίας, ούτε ξέρει και ο ίδιος τι ακριβώς θέλει, φέρεται και άγεται από την επικοινωνιακή διαπλοκή, ενώ εμείς προσπαθούμε να βρούμε το νέο σωτήριο αφήγημα. Μακάρι να γίνει το συνέδριο και να μην αναβληθεί ξανά. Οι οργανώσεις πρέπει να μιλήσουν και να τοποθετηθούν. Αυτά προς το παρόν.

Σας ασπάζομαι,

Πάνος 

* Τίτλος στο πρωτοσέλιδο της Κυριακάτικης Αυγής, 03.07.2016