Η διαχείριση της καθημερινότητας

Χθες έλαβα από τη "συνεργάτιδα" του μπλογκ, τη Χρυσούλα Μητσοπούλου, το παρακάτω κείμενο. Σ' αυτό πραγματεύεται την εξαγγελία περί βελτίωσης της καθημερινότητας που έχουμε ακούσει από πολλά υπεύθυνα χείλη. Εφόσον, καλή μου Χρυσούλα, έχουμε λύσει τα... μεγάλα θέματα, καταλαβαίνεις, της υψηλής πολιτικής με τον προσφορότερο τρόπο, ας ασχοληθούμε τώρα και με τα ταπεινότερα... Ας σταυρώσουμε λοιπόν τα δάχτυλά μας και ας ευχηθούμε να πάνε τα πράγματα αριστερότερα. 

Η καθημερινότητα σε «χαρτοφυλάκιο»

Τώρα μπορούμε να καταλάβουμε γιατί  τα δύο αυτά χρόνια δεν άλλαξε, τουλάχιστον όχι τόσο και όχι  όπως συνεπαγόταν η  «ανατροπή»  στο όνομα της οποίας εκλέχτηκε πανηγυρικά  η παρούσα  κυβέρνηση, η καθημερινότητά μας: δεν της είχε δοθεί «προτεραιότητα», και δεν της είχε αποδοθεί «ειδικό χαρτοφυλάκιο». Τώρα, που με τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης, αυτή την «τομή μέσα στη συνέχεια», θα γίνουν τα παραπάνω,  μάλλον μέρος αυτής της τομής θα είναι και το ότι πια θα δούμε την καθημερινότητά μας να αλλάζει, και δη να βελτιώνεται.

Θα ήθελα ειλικρινά να αφήσω τον σαρκαστικό τόνο, και να κρίνω τα λεγόμενα του πρωθυπουργού, στην πρώτη συνεδρίαση του νέου υπουργικού συμβουλίου,  με βάση την αρχή της επιείκειας. Θα ήθελα να  μπορώ να εντοπίσω τη σημαίνουσα διαφορά του από τον λόγο των  πολιτικών αντιπάλων του όταν, στο μακρινό 2004,  επιστράτευαν πάλι «την καθημερινότητα» για να εξηγήσουν τη νίκη τους τότε στις εκλογές. Θα ήθελα να μην μπορώ να πω κι εδώ αυτά που έγραφα τότε, για να ειρωνευτώ όλη αυτή την καθημερινο-λογία, αντλώντας από τη θεώρηση ενός σημαντικού μαρξιστή που έχει συνδέσει το όνομά του με τον όρο, του Ανρί  Λεφέβρ (βλ. Ουτοπία, τ.60).

Ίσως  αυτή τη θεώρηση, με ολίγον από Γκράμσι, είχε υπόψη του   και ο προεξάρχων αυτής της κυβέρνησης, όταν είπε ότι «η μάχη της πολιτικής  ηγεμονίας εξάλλου κρίνεται πάντα στο πεδίο της καθημερινότητας».

Αλλά αυτή ακριβώς η τοποθέτηση του ζητήματος δείχνει ότι το πεδίο αυτό, όπως και ο αριστερός λόγος που  χρησιμοποιεί το όνομά του ως κάτι σημαίνον,  χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή. Αλήθεια,  τι εννοούμε  όταν λέμε «καθημερινότητα»;  

Τα «μικρά»  θα πει κανείς, «αλλά σημαντικά», παραπέμποντας στον πρωθυπουργό, ο οποίος μάλιστα  πρόσθεσε γι'αυτά: «φοβάμαι ότι τα παραμελούμε αφημένοι στους μεγάλους στόχους».  Κι εγώ φοβάμαι ότι εδώ κάνουμε σαν να μην ξέρουμε, σαν να μην θυμόμαστε, αριστεροί άνθρωποι,  ότι  όλη η «μάχη της  πολιτικής ηγεμονίας» έχει τελικά ως επίδικο το ποια είναι ακριβώς  αυτά τα «μικρά και σημαντικά», και ποια η σχέση της σημασίας και της σημαντικότητάς τους με τους «μεγάλους στόχους». Φοβάμαι επίσης ότι αν ψάξει κανείς αυτά τα «μικρά» που η διαχείρισή τους μπορεί να είναι ανεξάρτητη από αυτούς τους τελευταίους, ειδικά σήμερα, θα μείνει με ένα ισχνότατο απόθεμα στο χέρι, μπροστά στο οποίο κάθε λόγος περί «μάχης για πολιτική ηγεμονία» ακούγεται τουλάχιστον σαν πομφόλυγας. Και, ότι από την άλλη, αν τα δει έστω και λίγο ευρύτερα αυτά τα «μικρά», για να βάλει, ας πούμε σε αυτά –ως όφειλε-  και τη λειτουργία των νοσοκομείων και των σχολείων  ( για να μην μιλήσουμε και για το κέφι και την όρεξη των ανθρώπων που δουλεύουν κάθε μέρα μέσα σε αυτά) τότε έχει μεγάλο πρόβλημα όταν  περιχαρακώνει μια «καθημερινότητα» και  την παρατάσσει απλώς ως «μέρος ενός τρίπτυχου» πλάι στη «δεύτερη αξιολόγηση» και στη «διευθέτηση του χρέους». Ιδίως αν θέλει να λέγεται «αριστερός»…

Με λίγα λόγια, για  να κερδίζεται  η μάχη της «πολιτικής ηγεμονίας»  στο «πεδίο της καθημερινότητας» (και πού αλλού θα κερδιζόταν άραγε;) από τα αριστερά, απαραίτητη προϋπόθεση είναι κανείς να  συσχετίζει και να μην τεμαχίζει όταν επικαλείται αυτό το «πεδίο», να μην συγκαλύπτει τις  κοινωνικοπολιτικές του διαστάσεις, να ακριβολογεί και να μην αοριστολογεί, και εν  τέλει να μην κοιτάει να καλυφθεί ο ίδιος μέσω αυτού κενο-λογώντας και (ψευδο)καινο-λογώντας.

Εάν αυτή η προϋπόθεση  δεν πληρούται, όπως νομίζω ότι δείχνει αυτή η νέα,  αριστερής προέλευσης,  περιποίηση της  «καθημερινότητας», τότε ο εν λόγω όρος  από μόνος του ακυρώνει  την εν λόγω προέλευση, καθώς του   λείπει εύρος και  βάθος,  μνήμη,  αναστοχασμός - για να μη μιλήσουμε για τον σεβασμό στη θεωρητική  μέριμνα γι'αυτόν, στην οποία έχει τόσο συμβάλει η κριτική, και μαρξιστική ειδικότερα,  θεωρία.

Αλλά όλα αυτά είναι το λιγότερο: το περισσότερο είναι ότι όλη αυτή η πολιτική (κατά)χρησή του είναι ένδειξη ότι μας περιμένει μια καθημερινότητα από τα ίδια, όσο πάει και χειρότερη  ως προς τη δύναμή μας να ελπίζουμε ότι  κάτι μπορεί να αλλάξει γι’αυτήν  -άντε λίγο καλύτερη σε καμιά ουρά μπροστά σε δημόσια υπηρεσία δεδομένου και του «ειδικού χαρτοφυλακίου»…