Γράμμα προς τα μέλη ενός κόμματος που δεν υπάρχει πια...*

* Μέρος του τίτλου το ξεπατίκωσα από την αποστροφή του Αλ. Τσίπρα στην ομιλία του στη Θεσ/νίκη: "Η ΝΔ όπως και ένα κομμάτι της κεντροαριστεράς κάνει αντιπολίτευση σε ένα κόμμα που δεν υπάρχει πια".

Με ομολογημένη λοιπόν τη λογοκλοπή μου, ας προχωρήσουμε λίγο παρακάτω. Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν, αυτός στον οποίο οργανωθήκαμε, πιστέψαμε ότι μέσα από τις γραμμές του θα δώσουμε τον αγώνα τον καλό, αυτός του οποίου το πολιτικό και προεκλογικό πρόγραμμα μας ενέπνευσε -τότε-, αυτός για τον οποίο ξοδέψαμε μπόλικες ανθρωποώρες κολλώντας αφίσες, μοιράζοντας υλικό στις γειτονιές, που εξαιτίας του λογοφέραμε και φαγωθήκαμε και μερικές φορές χαλάσαμε φιλίες με γνωστούς και φίλους για όλα όσα ριζοσπαστικά υποστήριζε, δεν είναι πια εδώ...

Όπως, φαντάζομαι, το καταλαβαίνετε δεν πρόκειται να ασχοληθώ εδώ με την πραγματική σύγχυση των πασοκονουδού και των ποταμίσιων χάνων περί της πραγματικής φύσης του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς επίσης και με την κακοκρυμμένη απόγνωσή τους επειδή -στην πράξη- δεν έχουν πλέον διαφορές και έχουν ξεμείνει από διακριτά και διαφοροποιά στοιχεία πολιτικής επιχειρηματολογίας και πρακτικής. Μνημόνια πριν, μνημόνια και επί ΣΥΡΙΖΑ και όπως όλοι μας, κατά βάθος, αποδεχόμαστε η πράξη, καλοί μου σύντροφοι και φίλοι, είναι αυτή που σε χαρακτηρίζει, είναι ο καθοριστικός κριτής πέραν των διακηρυσσόμενων ριζοσπαστικών προθέσεων, επαναστατικών για την εποχή οραμάτων, κινηματικών διαθέσεων και άλλων ωραίων πραγμάτων. Μπορεί όλα αυτά τα προηγούμενα να σου επιτρέπουν έναν ήρεμο και αδιατάρακτο ύπνο, αλλά δεν αλλάζουν ούτε κατά κεραία την πραγματικότητα που βιώνεις όλες τις υπόλοιπες ώρες που είσαι ξύπνιος.

Φυσικά, δεν περίμενα τη θεσσαλονίκειο αποστροφή του Αλέξη για να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ελάχιστες άλλες σχέσεις, πλην του ονόματος, με εκείνον που μαζί σας μέσα από τις γραμμές του αγωνίστηκα, ενθουσιάστικα, ήλπισα... Απλώς τα λόγια του ήταν με τον πιο έγκυρο και επίσημο τρόπο το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της πάλαι ποτέ ριζοσπαστικής Αριστεράς και νυν κυβερνώντος σοσιαλδημοκρατίζοντος μορφώματος. Τα λόγια αυτά έχουν συμβολισμό, κανένας δεν μπορεί να το αρνηθεί! Φαντάζομαι όλοι σας -ιδιαίτερα εσείς, τα παλιά μέλη-  σε διάφορες στιγμές, όταν η πραγματικότητα σε πιάνει απροετοίμαστο, με τις άμυνές σου κατεβασμένες ή χαλαρές, όπως όταν ακούς από υπεύθυνα χείλη π.χ. διάφορες δηλώσεις-ομολογίες για τη συμβατότητα μεταξύ της ανάπτυξης και των μνημονίων, ή όταν ακούς πάντα από υπεύθυνα (και αριστερά) χείλη την επιχειρηματολογία για τα οφέλη που θα εισπράξει το κοινωνικό σύνολο από την ιδιωτικοποίηση του Ελληνικού, επειδή -δήθεν- αλλάξαμε τους όρους της λεόντιας υπέρ των ιδιωτών σύμβασης, όταν σου προβάλλεται σαν μοντέλο σωστής, υγιούς και εθνικά συμφέρουσας επιχειρηματικότητας η εταιρεία APIVITA, που ως γνωστόν εξαγοράστηκε πλέον και μόνο η έδρα της είναι εντός ελληνικών συνόρων, κάτι ανάλογο δηλαδή με το υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων (την ελληνική εκδοχή της Τρόιχαντ), που η παραμονή της έδρας του εντός της πατρίδας μας θεωρήθηκε -τότε- σαν μεγάλη διαπραγματευτική νίκη, δεν μπορεί να μην σε κάνουν να αναρωτιέσαι, να προβληματίζεσαι, να  θλίβεσαι, να ανησυχείς!

Πριν συνεχίσω, επιτρέψτε μου να σας παραθέσω σε λίγες γραμμές την κατάσταση που βίωνα εντός μου από τον Αύγουστο του '15, μέχρι τους τελευταίους μήνες του '16. Ενώ στη δημόσια εικόνα μου, στις συνελεύσεις μας, στις κοινωνικές συναντήσεις μας, ήμουν σφόδρα επικριτικός απέναντι στην ανώτατη καθοδήγηση του κόμματος -ως όφειλα σύμφωνα με τις πεποιθήσεις και τη συνείδησή μου- όλο τον άλλο χρόνο εντός και εκτός μου υπερασπιζόμουν τον ΣΥΡΙΖΑ με ακόμη περισσότερο μένος και πάθος από το παρελθόν και προσπαθούσα με άγχος να κατασκευάσω τους λόγους που θα με έκαναν να θέλω να παραμείνω ως μέλος του κόμματος. Μάλιστα τις πρώτες δύο εβδομάδες μετά το τελευταίο συνέδριο τα πράγματα μέσα μου είχαν οξυνθεί ιδιαίτερα. Δηλαδή, ενώ όλα τα σημάδια της πραγματικότητας σχετικά με την πολιτική κατάσταση και τις κομματικές διεργασίες με ωθούσαν να αποστασιοποιηθώ από τον συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, εγώ επέμενα να διαστρεβλώνω ή να αγνοώ αυτά τα γεγονότα στο μυαλό μου, έτσι ώστε να συμφωνούν με την επιθυμία μου να συνεχίσει ο ΣΥΡΙΖΑ να με εκπροσωπεί πολιτικά. Αρκετά αργότερα έμαθα ότι η συμπεριφορά μου αυτή έχει όνομα και αποκαλείται γνωστική ασυμφωνία.

Αναρωτιέμαι λοιπόν αν κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί ή συμβαίνει και σ' εσάς.  Πιστέψτε με, δεν έχω κανέναν διδακτισμό μέσα μου, καμία υποτιμητική διάθεση, μακριά από εμένα αυτά, ίσα ίσα τον προβληματισμό και τις διαπιστώσεις μου τις θέτω στην κρίση σας με πολύ σεβασμό και αγάπη. 

Κι ας ξεκινήσουμε με δύο κομβικά ερωτήματα. Μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ να πράξει διαφορετικά; Ήταν οι οργανώσεις του προετοιμασμένες και για κάτι άλλο ή, ακόμη σημαντικότερο, προετοίμασε ο ΣΥΡΙΖΑ τον κόσμο για την πιθανότητα μιας άλλης εναλλακτικής; Από τις μετέπειτα εξελίξεις, κάποιες αποκαλύψεις προηγουμένων στελεχών του δίχως επίσημη διάψευση από την κομματική νομενκλατούρα και από την παρούσα κατάσταση, η απάντηση είναι ένα ξερό και απερίφραστο ΟΧΙ και στα δύο ερωτήματα. Θυμάστε ίσως, στις συνελεύσεις του φθινοπώρου του '14 στις επανειλημμένες (με αρκετό άγχος) ερωτήσεις συντρόφων προς το μέλος της Κ.Ε, που παρευρισκόταν "τι θα κάνουμε αν...;" η μονότονη απάντηση που ακουγόταν ήταν ότι είτε δεν πρόκειται να κουτουλήσουμε σε τοίχο, είτε δεν μπορούμε να ανακοινώνουμε στους αντιπάλους όλα μας τα σχέδια... Άσε που σε όλη τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης μέχρι το δημοψήφισμα, η υπογραφή της συμφωνίας έπαιρνε αναβολή από εβδομάδα σε εβδομάδα...

Τώρα βέβαια που ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταφύγει στην αποδοχή ότι αυτό που ζούμε είναι μονόδρομος και μοναδική διέξοδος από την μνημονιακή εποχή -βεβαίως όχι από την επιτροπεία- ίσως είναι περιττή πολυτέλεια να συζητούμε το πώς και τα γιατί. Είμαι βέβαιος ότι θα έχετε προσέξει την ραγδαία υποχώρηση του αφηγήματος που έλεγε ότι δεν μας ανήκει η ιδιοκτησία του 3ου μνημονίου πασπαλισμένη με μπόλικες τύψεις και οιμωγές. Για να κλείσουμε το συγκεκριμένο ζήτημα ίσως αρκεί να πούμε ότι το κόμμα ήταν παντελώς ανέτοιμο για εξουσία -πέραν των καλών προθέσεων- γιατί δεν είχε καμία μα καμία ρεαλιστική στρατηγική (βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη) που να λαμβάνει υπόψιν της -ως όφειλε- τον συσχετισμό των δυνάμεων και τη γνώση των επιδιώξεων και προθέσεων των αντιπάλων. Γνωρίζανε/-με ότι θα ήμασταν μοναδικό και δακτυλοδεικτούμενο πολιτικό φαινόμενο μέσα σε όλη την ιστορική διαδρομή της μεταπολεμικής Ευρώπης και όμως πορεύτηκαν και διαπραγματεύτηκαν με τη θηριώδη και επικίνδυνη εντέλει άγνοια της Κοκκινοσκουφίτσας στο δάσος με τους νεοφιλελεύθερους λύκους (όχι έναν λύκο παρακαλώ)! Αυτό που τους αναγνωρίζω είναι ότι είναι καλοί πωλητές. Μιλώ φυσικά για τον ηγετικό κύκλο του ΣΥΡΙΖΑ, τον εσώτερο κύκλο που ενσυνείδητα επικοινώνησε και "πούλησε" (σκληρή λέξη, αλλά είναι αλήθεια) τις "αυταπάτες" του, τις ιδεολογικοπολιτικές του εμμονές και την διαχειριστική του μετριότητα. Πρώτοι "αγοράσαμε" εμείς τα μέλη, κόντρα στην κοινή μας λογική και στο πολιτικό μας ένστικτο εμπιστευόμενοι άκριτα την ηγεσία ότι αυτοί ξέρουν. Ακολούθησε βεβαίως το εκλογικό σώμα, δηλαδή ο συντριπτικός όγκος των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ εκ των οποίων η πλειονότητα αισθανόταν αρκετά έτοιμη και ώριμη να αλλάξει προεκλογικό πάροχο. 

Δεν νομίζω ότι χρειάζεται καν να μιλήσω ιδιαίτερα για διάφορα υπεσχημένα από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, όπως π.χ. την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ ως ενός εντελώς παράλογου φόρου που δεν διορθώνεται αλλά καταργείται (λόγια Αλ. Τσίπρα, πριν από 3 χρόνια στη Θεσ/νίκη), ενώ τώρα το 2017 στην ίδια ίδια πόλη, με περισσή εξομολογητική διάθεση μας αποκάλυψε ότι ο ΕΝΦΙΑ δεν είναι ο πιο άδικος φόρος και προφανώς -εκ τούτου λέω εγώ- θα παραμείνει. Πώς άλλαξε θέση ο ΣΥΡΙΖΑ και δεν το καταλάβαμε; Πότε το συζητήσαμε; Άδηλον. Δεκάδες πραγματικά οι περιπτώσεις των προεκλογικών υπεσχημένων του ΣΥΡΙΖΑ που μετουσιώθηκαν σε αέρα κοπανιστό. Το YouTube είναι γεμάτο από σχετικά φιλμάκια που χρειάζεται πολύ θάρρος για να τα παρακολουθήσεις και σου αφήνουν ανάμεικτα αισθήματα θυμηδίας και ντροπής. Υπάρχει βέβαια και ο αντίλογος σε αυτά που συνοψίζεται στη φράση "περσινά, ξυνά σταφύλια", που εκστόμισε οξυδερκής πολιτικός και πρώην υπουργός της κυβέρνησης, η οποία μάλλον φαίνεται να αποτελεί την... αποστομωτική απάντηση σε όποιον εξασκεί κριτική είτε από δεξιά είτε από αριστερά.

Είμαι βέβαιος ότι καλοπροαίρετα κάπου εδώ θα με ρωτήσετε τι άλλο μπορούσε να κάνει, ποια έπρεπε να είναι η εναλλακτική πολιτική απέναντι στους εκβιασμούς που η νέα αυτή κυβέρνηση ομολογουμένως αντιμετώπισε. Η εύκολη απάντηση θα ήταν ότι δεν είναι η δουλειά μου να βρω εγώ τον άλλο δρόμο. Ήταν και είναι δικό τους έργο, αποκλειστική τους υπευθυνότητα, να έχουν εξετάσει όλους τους παράγοντες, τις μεταβλητές, τα στοιχεία εκείνα που θα τους επέτρεπαν να είναι έτοιμοι στους αναμενόμενους εκβιασμούς και στις αφόρητες πιέσεις που θα μας ασκούντο. Και εφόσον είσαι έτοιμος τότε εκπονείς το προεκλογικό πρόγραμμα των πρώτων εκατό ημερών, ενός χρόνου και πάει λέγοντας. Γιατί γνωρίζεις ότι μπορείς να το εφαρμόσεις, να το επιβάλεις. Δεν υπάρχει μόνο το θέλω, είναι και το (αν) μπορώ... Όταν εργαζόμουν, εγώ είχα τον σχεδιασμό και την ευθύνη του σχεδίου θεραπείας, όχι οι ασθενείς μου. Εδώ πρόκειται για ολόκληρη χώρα...

Αυτή θα ήταν, ομολογουμένως, η εύκολη απάντηση πίσω από την οποία θα μπορούσα να κρυφτώ με σχετική άνεση. Θα προσπαθήσω όμως εν συντομία, γιατί αισθάνομαι ότι ίσως σας κουράζω να πω τα εξης: 1) Τα κινήματα ήταν καλά, ωφέλιμα και αποδοτικά μέχρι να σχηματίσουμε κυβέρνηση. Μετά έδωσαν τη θέση τους στον κοινοβουλευτισμό, στη χαρισματική φιγούρα του αρχηγού που παλεύει ενάντια στα ευρωπαϊκά θηρία πάντα στο όνομά μας. 2) Μιλάς και επαγγέλλεσαι τη ρήξη με ισχυρούς αντιπάλους δίχως να προετοιμάζεις κανέναν (κόμμα & κοινωνία) γι' αυτό. Ακόμη και όταν φτάσαμε στη φάση του δημοψηφίσματος, πεισματικά ο ηγετικός κύκλος επέμενε για μη ρήξη, αλλά καλύτερη συμφωνία (τελεσίγραφο Γιούνκερ). 3) Ποτέ δεν ειπώθηκε η αλήθεια, τι πραγματικά διεμείβετο πίσω από τις ερμητικά κλειστές πόρτες του Γιούρογκρουπ, τι ζητούσαν από τους αντιπροσώπους μας, τι συζητούσαν στις τηλεδιασκέψεις κλπ. 4) Καλλιέργησε με επιμονή και συνέπεια την πεποίθηση στον λαό ότι ο τίμιος και επωφελής συμβιβασμός με τους εταίρους μας ήταν δρομολογημένος και καθ' οδόν, ακόμη και την εβδομάδα του δημοψηφίσματος. Βεβαίως όλοι γνωρίζουμε και κυρίως νιώθουμε στο πετσί μας την κατάληξη. Το διαπραγματευτικό όπλο του ΟΧΙ έγινε ΝΑΙ και καλημέρα 3ο μνημόνιο. 5) Υποστηρίζω ότι θα έπρεπε να διερευνηθεί και καταλλήλως να προετοιμαστεί η εναλλακτική λύση της μονομερούς αθέτησης εξυπηρέτησης του χρέους μας με ταυτόχρονη έξοδο από το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Θυμάστε ότι κάποτε είχαμε συστήσει επιτροπή για το δημόσιο χρέος που το χαρακτηρίζαμε επαχθές και ληστρικό. Κάποτε... Είχε επαρκή χρόνο να προετοιμαστεί γι' αυτό και να προετοιμάσει. Από το καλοκαίρι του 2012 που αναγορεύτηκε αξιωματική αντιπολίτευση, σχεδόν όλοι μπορούσαν να δουν την κυβερνητική του προαγωγή. 

Τελειώνοντας θα ήθελα να πω δυο λόγια για τις κομματικές λειτουργίες, μέσα από τη δική μου οπτική και από όσα βίωσα στα τέσσερα χρόνια που ήμουν μαζί σας. Περάσαμε σημαντικά γεγονότα, αρκετές για το χρονικό διάστημα εκλογικές μάχες, απίστευτες εναλλαγές συναισθημάτων. Δεν μετανιώνω γι' αυτή τη διαδρομή μαζί σας. Έγινα σοφότερος, γνώρισα πολύ αξιόλογους ανθρώπους που πάντοτε θα με τιμά η φιλία τους. Αυτά όμως είναι τα ευχάριστα. Τα δυσάρεστα συνοψίζονται με λίγα λόγια στα εξής: 1) Ανυπαρξία πολιτικής λειτουργίας της οργάνωσης. 2) Απουσία κάθε είδους συζήτησης στην οργάνωση για θέματα προγραμματικά ή διαπραγματευτικά ή τρέχουσας κυβερνητικής λειτουργίας. Όλα άρχιζαν και τελείωναν με την ενημέρωση από πάνω. Για τα υπόλοιπα έχουν γνώση οι αποπάνω. 3) Απουσία διαλόγου μεταξύ των μελών με έναν συντεταγμένο τρόπο, όχι μόνο κατ' ιδίαν. Αρκετοί σύντροφοι με πλησίαζαν και μου έλεγαν πόσο συμφωνούσαν με αυτά που έλεγα ή μάλλον κριτίκαρα. Κανένας όμως δεν έπαιρνε τον λόγο για να συμφωνήσει και κυρίως να διαφωνήσει ώστε να ξεκινήσει μια γόνιμη αντιπαράθεση-διάλογος-σύνθεση. 4) Επικρατούσε ένας πρακτικισμός στη θέση όλων των προηγούμενων και μια πλειοδοσία ανάθεσης καθηκόντων ανάμεσα σε μια μονίμως μικρή δεξαμενή των ίδιων και ίδιων συντρόφων, χώρια που αρκετές αποφάσεις που ψηφίσαμε και αφορούσαν τη λειτουργία της ίδιας της οργάνωσης ποτέ δεν εφαρμόσαμε προς μεγάλη αγανάκτηση αγαπημένου σ' εμένα συντρόφου. Ξέρει αυτός... Πώς μπορείς να κινητοποιήσεις ευρύτερες λαϊκές μάζες όταν δεν μπορείς να κινητοποιήσεις τους δικούς σου; Στο μέτρο της δικής μου συμμετοχής φέρω ακέραιο το δικό μου μερίδιο ευθύνης. Μπορεί αυτό το τελευταίο να σας ακούγεται τώρα εύκολο και ανώδυνο, όμως πολλες φορές με έχει βασανίσει αν είχα πει αυτό ή αν είχα κάνει εκείνο μήπως θα ήταν (έστω κατ' ελάχιστον) καλύτερα;

Δυστυχώς για μένα η επανίδρυση μιας ειλικρινούς, σκεπτόμενης, συνεπούς και ριζοσπαστικής Αριστεράς σε σχέση με τις ελληνικές και διεθνείς συνθήκες και πραγματικότητες παραμένει το ζητούμενο και είναι μια ισχυρή και αναγκαία συνθήκη για να πάει η χώρα μπροστά, μακριά από επιτροπείες και δουλείες με τις δικές της δυνάμεις. Δεν έβαλα τυχαία τους επιθετικούς προσδιορισμούς στη λέξη Αριστερά, γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν χαρακτηρίζεται από αυτούς. Με μια λέξη θα έλεγα ότι πασοκοποιείται ταχύτατα και δίχως καν να λάβω υπόψιν τα πρόσφατα φτηνά επικοινωνιακά κολπάκια του αρχηγού. Βολικά όμως ξεχνά ότι τα πολλά ψέματα που είπε ο Αντρέας και οι επίγονοί του οδήγησαν στον πολιτικό και εκλογικό εκφυλισμό του κραταιού αυτού κόμματος. Και πολλά πολιτικά φαινόμενα, ως γνωστόν,  έχουν την τάση να επαναλαμβάνονται.

Αυτά τα όχι και τόσο λίγα είχα να σας πω. Ήταν κάτι που με έτρωγε εδώ και κάποιο καιρό. Αισθανόμουν ότι έπρεπε να σας πω πράγματα που δεν μπόρεσα να τα πω τότε που -ίσως- έπρεπε. Ευχαριστώ για την υπομονή σας. Σας εύχομαι τα καλύτερα.

Σας ασπάζομαι,

Πάνος Σταθόπουλος