Δεν αρκούν οι καλές προθέσεις

Από τότε που επιβλήθηκαν οι περιορισμοί κυκλοφορίας και προϊόντος του χρόνου, έχω μια παράξενη αίσθηση Deja vu. Αισθάνομαι όπως τότε που ήμουν φαντάρος και το κυρίαρχο ζητούμενο συμπυκνώνοταν στη λέξη "πειθαρχία" και στα παράγωγά της. Συμβάλλουν ιδιαίτερα σε αυτό τα πολεμικά ανακοινωθέντα του στρατάρχη Μητσοτάκη και του πολεμικού συμβουλίου του. Βρισκόμαστε -έτσι μας λένε- σε πόλεμο, κανένας δεν περισσεύει και όλοι όσοι είμαστε στην πρώτη ή στη δεύτερη γραμμή του πολεμικού μετώπου πρέπει να επιδείξουμε πειθαρχία.

Σημαντικό ρόλο στον τομέα της πειθούς, κάτι σαν του καλού ινστρούχτορα, παίζει ο συμπαθής και εξαιρετικός επιστήμονας κ. Τσιόδρας. Υπάρχει βέβαια και ο κακός μπάτσος της ιστορίας, που τον ενσαρκώνει ικανοποιητικότατα ο υφηπουργός Πολιτικής Προστασίας κ. Χαρδαλιάς. Ομολογουμένως θεωρούνται -ιδίως ο πρώτος- πρόσωπα ευρύτατης αποδοχής. Ο κ. Τσιόδρας, ως εκ της ιδιότητάς του (λοιμωξιολόγος), ανέλαβε το έργο της ενημέρωσης του κοινού για την πορεία της πανδημίας στην πατρίδα μας. Όμως, έστω και άθελά του, όσο κι αν δεν το επιθυμεί, είναι συγχρόνως και πολιτικό πρόσωπο. Είμαι σχεδόν βέβαιος ότι δεν απολαμβάνει αυτόν τον ρόλο, πλην όμως έχει μετατραπεί σε έναν ιδιότυπο κυβερνητικό εκπρόσωπο, ίσως περιορισμένου αντικειμένου, αλλά με θηριώδη βαρύτητα. Έχει να κάνει κυριολεκτικά με ζητήματα ζωής και θανάτου. 

Και υπ' αυτή την έννοια, εκών άκων, είναι υπεύθυνος για την επιτυχή ή ατυχή έκβαση του πολέμου και βεβαίως συμμετέχει σε όλες τις επιτυχίες, αλλά και τις αστοχίες. Πολύ φοβάμαι ότι, αν συμβεί καμιά στραβή και με δεδομένο το κυρίαρχο κυβερνητικό αφήγημα ότι αυτοί έχουν κάνει όσα πρέπει, η ευθύνη θα πέσει στα φαντάρια που δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους. Είναι τόσο εκκωφαντική η συνεχής επίκληση ότι πρέπει να αναλάβουμε ο καθένας από εμάς την ευθύνη που του αναλογεί, ώστε ελάχιστα ακούγονται στο ευρύ κοινό οι φωνές που μιλούν για ελλείψεις γιατρών, νοσηλευτών, ΜΕΘ, υλικών και για σχεδόν ανύπαρκτη πρωτοβάθμια περίθαλψη κ.λπ. Δεν γνωρίζω αν οι φωνές αυτές φτάνουν στον κ. Τσιόδρα και πόσο τον προβληματίζουν. Ίδωμεν...

Σήμερα μπορείτε να διαβάσετε ένα κείμενο που βρήκα στο Left.gr με την υπογραφή της Κατέ Καζάντη. Το κείμενο αυτό σήκωσε πολύ πολεμική από μεριάς συμπολιτευόμενου Τύπου όλων των μορφών, η οποία μάλλον δικαιώνει εκτός από το κείμενο και τον τίτλο.

Ο τοτεμικός χαρακτήρας του Σ. Τσιόδρα και άλλες σκοτεινές ιστορίες

Της Κατέ Καζάντη

Σε περιόδους έκτακτης ανάγκης, όπως της κατάστασης πολέμου, της φυσικής καταστροφής ή άλλης, όπως η παρούσα, του λοιμού, οι λαοί είθισται να συσπειρώνονται γύρω από τις εκλεγμένες κυβερνήσεις τους. Οι δε λοιπές πολιτικές δυνάμεις, πλην των κυβερνητικών, σιγοψιθυρίζουν τις αντιρρήσεις τους προσεκτικά, μην και κατηγορηθούν για μικροψυχία, μικροπολιτική κ.ο.κ.

Σωστό - λάθος, έτσι συνηθίζεται να λειτουργούν οι άνθρωποι, ορμώμενοι από μια εσώτατη ανάγκη, περίπου μεταφυσική, ακόμα και κείνοι που ψήθηκαν στις πιο μαύρες συνθήκες. Έτσι εξηγείται, στο πλαίσιο αυτό, η περιβόητη επιστολή (31/10/40) του γραμματέα του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, με την οποία έσπευδε να τοποθετηθεί πλάι στις εθνικές δυνάμεις, υπό τον Μεταξά, προτρέποντας “όλοι στον αγώνα, ο καθένας στη θέση του και η νίκη θα 'ναι νίκη της Ελλάδας και του λαού της”.

Αν και η ιστορία γράφτηκε εν τέλει με πολλές διαφοροποιήσεις, να αφίσταται κανείς από το γενικό αίσθημα, που καθορίζει τούτη τη “γραμμή ομοψυχίας”, λέγεται πως οδηγεί σε πολιτική αυτοχειρία. “Δεν είναι τώρα η ώρα”: το διαρκές επαναλαμβανόμενο εμβληματικό απόφθεγμα που μεταθέτει κάθε άλλη φωνή σε ένα απροσδιόριστο μέλλον, μοιάζει να συνεπικουρεί την άποψη πως κάθε “έκτακτη ανάγκη” καθιστά τις οργανωμένες κοινωνίες περισσότερο ευεπίφορες σε κάθε είδους ολοκληρωτισμό.

Έτσι, στις συνειδήσεις των πολιτών κάθε λογής κριτική απορρίπτεται ως κακόπιστη, οι δε διαχειριστές της κρίσης λαμβάνουν μαγικές, σχεδόν, διαστάσεις. Το παράδειγμα του λοιμωξιολόγου Σωτήρη Τσιόδρα, είναι χαρακτηριστικό. Αν και εξ αρχής υπερέβαινε το ρόλο του, αυτόν του πανεπιστημιακού γιατρού, η επονομαζόμενη “κοινή γνώμη” επέμενε να τον τοποθετεί στο απυρόβλητο. Προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκαν και τα πολιτικά κόμματα, αντιμετωπίζοντάς τον ως τον “άριστο επιστήμονα” που άοκνα εργάζεται για τη “νίκη της Ελλάδας και του λαού της” ενάντια στον κορονοϊό.

Η επιστήμη και τα συμπεράσματα αυτής, όμως, ως η κορύφωση της ανθρώπινης ορθολογικότητας, τυγχάνουν μεν γενικής αποδοχής και μη αμφισβητούμενης, συνήθως, αξίας, η χρήση τους όμως όχι. Τούτη επιδέχεται πολλές αναγνώσεις, το αυτό και τα πρόσωπα – φορείς της επιστήμης. Όταν, μάλιστα, λαμβάνουν, εκόντες άκοντες, πολιτικές θέσεις, προφανώς για τούτες πρέπει να κριθούν. Ο Σ. Τσιόδρας, εν προκειμένω, με τα καθημερινά ανακοινωθέντα του, έγινε πρόσωπο σύμβολο και σε πολιτικό επίπεδο, λαμβάνοντας μάλιστα επιστημονικές θέσεις κομμένες και ραμμένες στα ιδεολογικά μέτρα της παρούσας κυβέρνησης. Έτσι, ενώ κλείνουν σχολεία, εστίαση, εμπορικά κ.ο.κ., οι εκκλησίες μένουν για μέρες σκανδαλωδώς ορθάνοιχτες, με τη μεταλαβιά να αποτελεί μαγικό αντικείμενο και μέρος της επιστημονικής κοινότητας να ανατριχιάζει: τυχαίο άραγε που και ο Η. Μόσιαλος, ο οποίος, όπως και ο Σ. Τσιόδρας, δεν έλαβε εξ αρχής καθαρή θέση στα περί της θαυματουργής ιδιότητας της μεταλαβιάς, ορίστηκε από την κυβέρνηση εκπρόσωπος της Ελλάδας σε διεθνείς οργανισμούς για θέματα διαχείρισης του Covid-19;

Οι διαχειριστές της κρίσης μοιάζουν παντελώς άσχετοι με τη συνθήκη στην οποία διαβιεί η μέση ελληνική οικογένεια: από τον ανύπαρκτο οικογενειακό γιατρό, μέτρο της προηγούμενης κυβέρνησης που δεν πρόλαβε να υλοποιηθεί, έως τα τετραγωνικά του σπιτιού, τον αριθμό των δωματίων κ.ο.κ., το παράλληλο σύμπαν είναι εδώ. Διότι όταν, ας πούμε, πριμοδοτείται η άποψη “μείνετε σπίτι” με τον ασθενή περιορισμένο σε άλλο δωμάτιο, ενώ συστήνεται η χρήση χωριστού μπάνιου, η απόστασή τους από τον λαό είναι προφανής. Η δε πρόκληση, ορατή σε μύωπες και πρεσβύωπες.

Ο μειλίχιος Τσιόδρας είναι, επιπλέον, το κατεξοχήν ανθρωπολογικό πρότυπο της κυρίαρχης δεξιάς, αυτής του Κυρίου αλλά και της άλλης του Μαμμωνά. Έλλην άριστος, ορθόδοξος πολύτεκνος -οι συνειρμοί με τα πρόσφατα αναθεωρητικά περί των αμβλώσεων αναπόφευκτοι -, ευσυγκίνητος ιεροψάλτης με υποδειγματικό βίο, δεν βλέπει όμως τις υπερκοστολογήσεις και τα δωράκια στους κλινικάρχες, δεν μιλά για τις ελλείψεις του ΕΣΥ, κωφεύει στις εκκλήσεις των συναδέλφων του για υλικά προστασίας και, προφανώς, διαφωνεί με την ανάγκη μαζικής διενέργειας τεστ. Παρά τις σαφείς οδηγίες του ΠΟΥ για το αντίθετο. Επιμένει, όμως ευλαβικά, να μιλά για “ατομική ευθύνη”.

Κάθε λογής επιστήμονες, οι οποίοι κατέχουν γνώσεις λιγάκι απρόσιτες στο μέσο άνθρωπο -γιατροί, μαθηματικοί κ.ο.κ.- στις σύγχρονες κοινωνίες τείνουν να λάβουν θέση τοτέμ. Σημαία κάθε φυλής, αν πειράξεις την αυθεντία τους, είναι σαν να πειράζεις τη συλλογική υπερηφάνεια.* Πίσω από αυτή την ιερότητα, και υπό τον ίσκιο της, λαμβάνουν χώρα, όμως, πάμπολλες, μικρές και μεγάλες, ιστορίες εκμετάλλευσης και κερδοφορίας. Όχι, ίσως, με τη συμμετοχή τους, σίγουρα όμως με την ανοχή τους. Επινοήματα της μεταμοντέρνας κοινωνίας, η οποία, συχνά πυκνά, χρειάζεται μυστικιστικά σύμβολα για να διατηρήσει τη συνοχή της, οι σύγχρονοι άνθρωποι - τοτέμ πέφτουν στην παγίδα: βάζουν πλάτες σε όλες εκείνες τις αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις που πάντα λαμβάνουν χώρα στις καταστάσεις “έκτακτης ανάγκης”.

Να τους αποδομείς δημόσια είναι καθήκον.

* Ορισμένες λέξεις επέλεξα να τις κάνω μπολντ, γιατί έτσι εξηγείται και η αντίδραση που προκάλεσε το κείμενο.