27 Φεβρουαρίου 1953

Πριν από 65 χρόνια, σαν χθες, συγκεντρώθηκαν στο Λονδίνο οι πιστωτές της Γερμανίας, τόσο οι προπολεμικοί όσο και φυσικά οι μεταπολεμικοί, για να συζητήσουν με ποιο τρόπο θα "κουρέψουν" το θηριώδες χρέος της. Σε αυτό δεν συμπεριλαμβάνονταν οι διάφορες πολεμικές αποζημιώσεις. Έτσι, για την ιστορία, το χρέος της έφτανε τα 32 δισεκατομμύρια μάρκα! Επαναλαμβάνω, δίχως να συνυπολογίζονται οι αποζημιώσεις από όσες καταστροφές προκάλεσε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάποιες γενιές Ελλήνων υπέστησαν αυτές τις τελευταίες μαζί με τις ανείπωτες φρικαλεότητες που επέβαλε ως κατοχική δύναμη.

Δύο λεπτομέρειες έχουν μεγάλη σημασία. Η πρώτη είναι ότι την πρωτοβουλία για τη συνδιάσκεψη των πιστωτών στο Λονδίνο την είχαν οι ΗΠΑ. Η δεύτερη είναι ότι η τότε ΕΣΣΔ και τα κράτη-δορυφόροι της δεν συμμετείχαν στη συνδιάσκεψη. Κρατείστε στο μυλό σας αυτές τις δύο λεπτομέρειες.

Όπως αναφέρεται στο σχετικό αφιέρωμα στον ιστότοπο www.sansimera.gr, "Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν περίπου έξι μήνες και στις 8 Αυγούστου 1953 υπεγράφη η Συμφωνία του Λονδίνου για τα Γερμανικά Εξωτερικά Χρέη (London Agreement on German External Debts), που προέβλεπε «κούρεμα» κατά 60% και αποπληρωμή τους με μάρκα σε 30 χρόνια. Ένας σημαντικός όρος της συμφωνίας ήταν ότι αποπληρωμή θα γινόταν εφόσον η Δυτική Γερμανία είχε εμπορικό πλεόνασμα και η εξυπηρέτηση του χρέους δεν θα ξεπερνούσε το 3% των εσόδων της από το εξαγωγικό εμπόριο. Από ελληνικής πλευράς, τη συμφωνία υπέγραψε ο πρεσβευτής μας στο Λονδίνο, Λέων Β. Μελάς, και κυρώθηκε από τη Βουλή με το νόμο 3480/56 (ΦΕΚ 6/7.1.1956)".

Αυτή η ευνοϊκή διευθέτηση του χρέους μαζί με τη βοήθεια από το γνωστό σχέδιο Μάρσαλ ήταν οι κρίσιμοι παράγοντες που δημιούργησαν το κατάλληλο οικονομικό περιβάλλον ώστε να μιλάμε σήμερα για το γερμανικό θαύμα και να παραδεχόμαστε ότι η Γερμανία είναι η ατμομηχανή της Ευρώπης. Μάλιστα η Γερμανία πλήρωσε την τελευταία δόση στις 3/10/2010, όταν πλέον εμείς είχαμε μπει στα γνωστά προγράμματα δανεισμού με την τοξική οικονομική "εξυγίανση", που ακόμα καλά κρατούν... Άσε που δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει το μέλλον.

Ήταν άραγε μόνο οι αγαθές προθέσεις και η μεγαλοθυμία των Αμερικανών απέναντι στον ηττημένο και κατεστραμμένο αντίπαλο που τους ώθησαν σε αυτή την πρωτοβουλία; Ήταν άραγε μόνο η έντονη αντιπάθεια των Σοβιετικών έναντι της Γερμανίας, για όλες τις ακρότητες και φρικαλεότητες που είχε διαπράξει στο έδαφός τους, ο λόγος που δεν συμμετείχαν στη συνδιάσκεψη;

Πριν προχωρήσω θέλω να υπενθυμίσω ότι ο Ψυχρός Πόλεμος τότε ήταν στο φόρτε του, ενώ είχε ιδρυθεί η Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, στα γερμανικά εδάφη που ήλεγχαν οι Ρώσοι. Οι Αμερικανοί λοιπόν μαζί με τους πρόθυμους Ευρωπαίους συμμάχους τους επιθυμούσαν και προόριζαν τη Γερμανία για τον ρόλο του προπύργιου ή του αναχώματος στις όποιες βλέψεις και επιδιώξεις της ΕΣΣΔ. Οπότε μια ισχυρή και ακμάζουσα γερμανική οικονομία ήταν εκ των ων ουκ άνευ στον σχεδιασμό τους. Φυσικά είναι προφανές ότι οι φίλοι μας οι Ρώσοι ήταν κάθετα αντίθετοι.

Το πιο ενδιαφέρον σημείο της συμφωνίας είναι ο τρόπος με τον οποίο η Γερμανία θα αποπλήρωνε τα χρέη της. Όπως ανέφερα προηγουμένως η Γερμανία, πλέον Δυτική, θα πλήρωνε τις ετήσιες οφειλές της δίχως αυτές να υπερβαίνουν το 3% των εσόδων της από τη συνολική εμπορική της δραστηριότητα. Με άλλα λόγια, πέρα από την προφανή πολιτική στόχευση και επιδίωξη, οι πιστωτές αν ήθελαν να εισπράττουν έπρεπε να αγοράζουν τα βιομηχανικά προϊόντα της Δυτικής Γερμανίας. Σήμερα μια τέτοια κατάσταση θα τη χαρακτηρίζαμε win-win.

Οπότε, έπειτα από αυτή την ιστορική αναδρομή, διαπιστώνουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο διαχειρίστηκαν και διαχειρίζονται το δικο μας χρέος οι δικοί μας πιστωτές, που -οποία ειρωνία- είναι κατά βάση εταίροι μας, δεν αντέχει σε καμία σύγκριση. Ο ΣΥΡΙΖΑ, πριν γίνει κυβέρνηση αλλά και για λίγο μετά, διαλαλούσε σε όλους τους τόνους στο εσωτερικό και στο εξωτερικό την ανάγκη να μειωθεί δραστικά το χρέος και να υπάρξει ένας ανάλογος διακανονισμός σαν της Γερμανίας. Μάλιστα προς επίρρωση της (ορθής) επιχειρηματολογίας του συγκρότησε εν χορδαίς και οργάνοις, υπό την υψηλή εποπτεία της τότε προέδρου της Βουλής, την επιτροπή λογιστικού ελέγχου του χρέους. 

Περνούσε ο καιρός, η επιτροπή συνεδρίαζε, κάποιοι υπουργοί της κυβέρνησης ανακοίνωναν ότι το μεγαλύτερο μέρος του χρέους είναι νόμιμο, ο Γιάνης στα διάφορα Γιούρογκρουπ δεν μιλούσε για κούρεμα και μιζανπλί σε γερμανική κουπ, αλλά για αναδιαρθρώσεις και άλλες τεχνικές απομείωσης, τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ παρακολουθούσαν ευρισκόμενα σε πλήρη σύγχυση και λίγο αργότερα το θέμα μετακινήθηκε από την πρώτη γραμμή, γιατί άλλα ήταν τα φλέγοντα. 

Μετά την υπογραφή του 3ου μνημονίου και πριν από τις εκλογές, ανάμεσα στις υποσχέσεις για φιλολαϊκή διαχείριση του μνημονίου, ταξική μεροληψία, εξυγίανση του ασφαλιστικού και άλλων ωραίων, επανήλθε το χρέος. Όχι βέβαια με το περιεχόμενο που γνωρίζαμε από αποφάσεις συνεδρίων, προεκλογικών προγραμμάτων κ.λπ. Ήταν μια πολύ "συνετή", "μαζεμένη" και "σεμνή" πρόταση-αίτημα προς τους δανειστές, όπως ευαρεστηθούν να ασχοληθούν μαζί του. Οι εξελίξεις είναι γνωστές και οι προσδοκίες για την απομείωσή του έχουν πλέον ψαλιδιστεί πολύ. Καμία σχέση με τις προηγούμενες θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Προς το παρόν υπάρχει ένας "οδικός χάρτης" της αναδιάρθρωσής του και περιμένουμε κάποια στιγμή, φαντάζομαι μετά το τέλος της 4ης αξιολόγησης, να (αν) αρχίσουν οι σχετικές συζητήσεις. 

Ομολογώ ότι δεν τρέφω ελπίδες για κάτι ουσιαστικό, το οποίο θα μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει την πατρίδα μας να βγει από την κρίση που ενδημεί αισίως σχεδόν οκτώ χρόνια. Μη σας γελάνε κάποια στατιστικά ή μακροοικονομικά στοιχεία που προσπαθούν να εξωραΐσουν τη φτώχεια, την ανεργία, την κατάργηση εργασιακών κατακτήσεων, κλπ. Η ανάπτυξη θα είναι αναιμική στην καλύτερη περίπτωση και η μιζέρια έχει πιάσει στασίδι για τα καλά στη ζωή μας.

Πριν από 65 χρόνια ο καπιταλισμός είχε ένα άλλο πρόσωπο, κοινωνικότερο (κεϋνσιανός). Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη έθεσαν τότε τα θεμέλια για τα διάφορα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας. Πέρασαν αρκετά χρόνια, σιγά σιγά όλα αυτά αμφισβητήθηκαν και ο σημερινός νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός τα θεωρεί ανάθεμα και ύβρι. 

Μέσα λοιπόν σε αυτό το τοξικό περιβάλλον, με το νεοφιλελεύθερο πείραμα εν εξελίξει, με αστάθμητους εξωτερικούς παράγοντες και με ηττημένη, κακά τα ψέματα κοινωνία, θα πορευτούμε με μπόλικη ανασφάλεια και ψαλιδισμένες ελπίδες.