Θυμάμαι μια ωραία γιουγκοσλαβική ταινία, το μακρινό 1995, με τον τίτλο "Τα όμορφα χωριά όμορφα καίγονται" που μου 'ρθε αυθόρμητα στο μυαλό καθώς διάβαζα την ειδησεογραφία των ημερών. Η ταινία βέβαια, σε πρώτη ανάγνωση, φαίνεται να έχει ελάχιστη σχέση με την τωρινή ελληνική πραγματικότητα. Ασχολείται με γεγονότα που έχουν σχέση με τον πρόσφατο (εμφύλιο) πόλεμο στη Βοσνία, τμήμα της πάλαι ποτέ ενωμένης Γιουγκοσλαβίας. Αναφέρεται στην πολύπλοκη και αιματηρή εμφύλια διαμάχη που άφησε στο διάβα της πολλά τραύματα και εφιαλτικές αναμνήσεις. 

Αλλά αρκετά με την ταινία, που -ειρήσθω εν παρόδω- το 1996 είχε αποσπάσει το Βραβείο Κοινού στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ας προσπαθήσω να εξηγήσω γιατί ο τίτλος της συγκεκριμένης ταινίας ξεπήδησε αυθόρμητα στη σκέψη μου καθώς διάβαζα -δεν έχει τόση σημασία ποια μέρα- τις ειδήσεις της πολιτικής επικαιρότητας. Άλλωστε, όλη η επεξεργασία των όσων έχουν συμβεί στο πρόσφατο παρελθόν και όλων όσων συμβαίνουν τώρα προκύπτει από συνειδητές και ασυνείδητες νοητικές διεργασίες, εν πολλοίς αχαρτογράφητες, και φέρει την ιδιαίτερη προσωπική χροιά μας. Με άλλα λόγια τα συμπεράσματα που προκύπτουν στο μυαλό του καθενός έχουν ουσιώδη συνάφεια με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και εισπράττουμε την καθημερινότητα, με τον τρόπο που επεξεργαζόμαστε αυτό που αποκαλούμε με τη γενική ονομασία "πολιτική", με το πώς τοποθετούμαστε στα διάφορα πολιτικοκοινωνικά φαινόμενα και με το βαθμό εμπλοκής σε ό,τι ονομάζουμε κίνημα, με συναισθήματα που γεννιούνται όταν η πραγματικότητα συγκρούεται με παγιωμένες προσωπικές πολιτικές επιλογές και οράματα, με, με, με...  

Προφανώς λοιπόν μπορεί όντως να 'ναι ιδέα μου ότι κάτι καίγεται και μόνο εγώ να αντιλαμβάνομαι τη χαρακτηριστική μυρουδιά. Αν και από σκόρπιες συζητήσεις με φίλους και γνωστούς καταλαβαίνω ότι δεν είμαι ο μόνος που μυρίζω τα αποκαΐδια. Φυσικά καταλαβαίνετε σε τι αναφέρομαι όταν μιλώ για πράγματα που κάηκαν ή εξακολουθούν ακόμα να καίγονται. Μιλώ για ανθρώπινες ζωές, για πράγματα και καταστάσεις που λίγο πολύ τις θεωρούσαμε βεβαιότητες ή νομοτέλειες, για ιδέες προγράμματα και οράματα που μας φαινόταν αδιανόητο ότι μπορεί να αποδεικνύονταν φούμαρα και τόσο εφήμερα όσο κρατάνε τα όνειρα στον ύπνο μας. Τα τελευταία χρόνια, όλα αυτά συγκεντρώθηκαν σε μια μεγάλη πυρά και καίγονται. Και είναι αυτή η φωτιά από εκείνες που δεν παράγουν θερμότητα, ίσα ίσα σε παγώνει βαθιά στον πυρήνα της ύπαρξής σου. Και οι πυροσβέστες δεν φαίνονται στον ορίζοντα... 

Στο μεταξύ διαβάζεις και διάφορες μικρές ή μεγάλες ειδήσεις, όπως για παράδειγμα την επιβολή εισφοράς ΕΦΚΑ στους πωλητές του γνωστού περιοδικού δρόμου Σχεδία! Διαβάζεις μια άλλη είδηση που λέει ότι ο πολυπράγμων δικηγόρος κ. Σαγιάς -πρώην σύμβουλος του Αλέξη και γραμματέας του Υπουργικού Συμβουλίου, για να μην ξεχνιόμαστε- αναλαμβάνει την υπεράσπιση του Δ. Αβραμόπουλου στην υπόθεση Novartis. Ή την ντιρεκτίβα της ΕΚΤ διά στόματος Ντράγκι ότι πρέπει να γίνονται τουλάχιστον 1.000 ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί τον μήνα για το επόμενο χρονικό διάστημα. Κι άλλες πολλές ειδήσεις... Και οι φωτιές θεριεύουν και ο καπνός δεν σου μυρίζει απλώς, αλλά σε πνίγει. Και οι σκέψεις που κάνεις για τη δυστοπία την οποία βιώνεις γυρίζουν μέσα σου σαν στοιχειωμένο τσίρκο* και η καταπακτή της απελπισίας καιροφυλακτεί να σε τραβήξει μέσα της. 

Εύκολος πλουτισμός και όνειρα ευζωίας (χρηματιστήριο), ισχυρή (σημιτική) Ελλάδα, Ολυμπιακοί Αγώνες, μέτωπο κατά των (πέντε) νταβατζήδων, και προσμονές κάθαρσης, "λεφτά υπάρχουν" και απότομη (μνημονιακή) προσγείωση, Ζάππεια και "ουδείς αναμάρτητος", υποσχέσεις ρήξεων και ενός άλλου εφικτού κόσμου μαζί με διαβεβαιώσεις ότι "δεν είμαι παντός καιρού" καταλήγουν σε αυταπάτες και στην τελική (και αναγκαστική) συνθηκολόγηση, είναι ανάμεσα σε άλλα τα κούτσουρα που θρέφουν τις φωτιές που μας τρώνε από μέσα κι από έξω τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια. Υποσχέσεις πάρα πολλές, διαψεύσεις άλλες τόσες. Το κακό δε είναι ότι αυτή η φωτιά τροφοδοτείται συνέχεια με νέα καύσιμα. Τώρα είναι η επιστροφή στην κανονικότητα άμα τη λήξει του 3ου μνημονίου, η κάθαρση στην ύβρη των (υπαρκτών) σκανδάλων (λες και τα προηγούμενα κατέληξαν κάπου), η σύντομη διευθέτηση εκκρεμών εθνικών θεμάτων κ.λπ. Συνέχεια αυτός ο αέναος κύκλος που σε οδηγεί από τη ζεστασιά της ελπίδας, ότι κάτι καλό θα συμβεί, στην παγωνιά της απογοήτευσης. Άλλωστε δήλωσα ότι οι φωτιές των ωραίων πραγμάτων που κάποτε πιστέψαμε και τώρα καίγονται δεν παράγουν θερμότητα. Και ο φοίνικας της ελπίδας έχει μεταναστεύσει κι αυτός σε άλλες πολιτείες. 

* Η φράση είναι δάνειο από στίχο του Διον. Σαββόπουλου στο τραγούδι "Οι εκλογές μαντινάδα" (1979). Τότε η καταπακτή σε οδηγούσε, κατά τον Νιόνιο, πλάι στον Κύρκο. Σήμερα σε οδηγεί στην απελπισία, στον κυνισμό, στην αποστράτευση. Άλλες εποχές, άλλοι οι πρωταγωνιστές.

"[...] There's a time when the operation of the machine becomes so odious, makes you so sick at heart, that you can't take part! You can't even passively take part! And you've got to put your bodies upon the gears and upon the wheels…upon the levers, upon all the apparatus, and you've got to make it stop! And you've got to indicate to the people who run it, to the people who own it, that unless you're free, the machine will be prevented from working at all!" 

"[...]Έρχεται μια εποχή που η λειτουργία της μηχανής γίνεται τόσο ενοχλητική, που σε αηδιάζει και σ' αρρωσταίνει τόσο πολύ, ώστε δεν μπορείς πια να συμμετέχεις! Δεν μπορείς να λάβεις μέρος ούτε καν παθητικά! Τότε πρέπει να βάλουμε το κορμί μας πάνω στα γρανάζια και πάνω στους τροχούς... πάνω στους μοχλούς, πάνω σε όλο το κατασκεύασμα, και πρέπει να το σταματήσουμε! Τότε πρέπει να ξεκαθαρίσουμε στους ανθρώπους που το λειτουργούν, σ' εκείνους που το κατέχουν, ότι μόνο αν είμαστε κι αν αισθανόμαστε ελεύθεροι θ' αφήσουμε τη μηχανή να δουλέψει!"

Τα παραπάνω λόγια μάς έρχονται από το παρελθόν και για να είμαστε ακριβείς πριν από πενήντα τρία χρόνια. Τα ξεστόμισε ένας φοιτητής του Μπέρκλεϊ, ονόματι Μάριο Σάβιο, στο πλαίσιο του ριζοσπαστικού φοιτητικού κινήματος εκείνης της εποχής. Ξέρετε, δεκαετία του '60, κίνημα κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, "Μαύρη δύναμη" και φυλετικές διακρίσεις στον αμερικανικό Νότο, το κίνημα της ελευθερίας του λόγου στα πανεπιστήμια, Άντζελα Ντέιβις κ.λπ. Η ειρωνία είναι ότι ο Μάριο είχε ένα μικρό πρόβλημα τραυλίσματος. Όμως αυτά που αισθανόταν ήταν τόσο έντονα και ξεχύνονταν από μέσα του με τόση αυθεντικότητα, που το τραύλισμα δεν το πρόσεξε κανείς. 

Αισθάνομαι βαθιά μέσα μου τη δύναμη και τη διαχρονική επικαιρότητα αυτών των λόγων. Μα ποια είναι επιτέλους αυτή η μηχανή που μας έρχεται από το παρελθόν και εξακολουθεί με αξιοθαύμαστη ζωτικότητα και αντοχή να κατατρέχει αλλά και να διαμορφώνει τη ζωή μας σήμερα; Είναι αλήθεια ότι έχει πολλά ονόματα, ανάλογα με τις εποχές. Παλιά μπορεί να ονομαζόταν άκριτη ευζωία, γρήγορος πλουτισμός κ.ά. Σήμερα, στα καθ' ημάς, μπορεί να ονομάζεται αποδοχή μνημονίων σαν ένα αναγκαίο κακό. Μπορεί να ονομάζεται αποδοχή της λιτότητας σαν τον μοναδικό δρόμο που οδηγεί στην ενάρετη ανάπτυξη. Μπορεί να ονομάζεται επίσης αναίσθητη διαχείριση του προσφυγικού προβλήματος και αποδοχή της ευρωπαϊκής αναβλητικότητας ή, ακόμη χειρότερα, αποδοχή της αναθεώρησης των υπεσχημένων προς δόξα των ευρωπαϊκών αξιών, στις οποίες όλοι οι ισχυροί ομνύουν και τις οποίες επικαλούνται. Μπορεί επίσης να είναι η εντύπωση ή μάλλον η ψευδαίσθηση ότι βαδίζεις στον σωστό δρόμο, εκείνον που έχεις σχεδιάσει και επιλέξει με την ελεύθερη βούλησή σου, αλλά βήμα με το βήμα απομακρύνεσαι από αυτόν. Στην πορεία αλλοτριώνεσαι, δεν παρατηρείς γύρω σου παρά μόνο όσα σε διευκολύνουν για τη διατήρηση των ψευδαισθήσεων, που λέγαμε. Χάνεις την κριτική σου σκέψη, αυτή που εμπιστευόσουν χρόνια και -δίχως να το πολυκαταλάβεις- οδηγείσαι στην αποδοχή όσων συμβαίνουν σαν τη μόνη αναπόδραστη πραγματικότητα. Γίνεσαι περισσότερο παρατηρητής παρά ενεργό υποκείμενο. Οδηγείσαι σε έναν βολικό κομφορμισμό που λειτουργεί όπως η άμμος για τη στρουθοκάμηλο. 

Είναι απίστευτη η δύναμη, η προσαρμοστικότητα και εντέλει η σαγήνη αυτής της πολυπλόκαμης και με τόσο πολλά ονόματα μηχανής. Και φυσικά είναι πολύ πεπερασμένη η ικανότητά μου να περιγράψω στο σύνολό της τις όψεις, τα γρανάζια και τους μοχλούς της. Μήπως τολμώ να θίξω τις επιδράσεις που έχει στις διαπροσωπικές μας σχέσεις; Στις κοινωνικές μας σχέσεις; Στα κριτήρια που μας "υποχρεώνει" να διαμορφώσουμε; Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι μένει ανεπηρέαστος; 

Μερικές φορές όμως, όταν η ασφυκτική της επίδραση -θέλεις από κάποιο δυσάρεστο γεγονός, μια απογοήτευση, ένα απρόβλεπτο πισωγύρισμα- γίνεται πολύ εμφανής και περιοριστική, τότε αγανακτείς, αηδιάζεις, θυμώνεις με τον εαυτό σου για τη δεκτικότητα και την παθητικότητά σου. Τότε ίσως εξεγείρεσαι... Παλιά, μη με ρωτήσετε πόσο παλιά, λέγανε ότι η Αριστερά πρέπει να παίζει τον ρόλο της άμμου στα γρανάζια του καπιταλιστικού συστήματος. Σίγουρα όχι του λιπαντικού. Στη σημερινή εποχή, όπου η τεχνολογική πρόοδος έχει αλλάξει πολλά πράγματα στη διαδικασία παραγωγής, στον ορισμό και στη σύνθεση των κοινωνικών τάξεων, στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, στην οργάνωση των κομμάτων που δυνητικά τις εκφράζουν, χρειάζονται πλέον επιτακτικά καινούριες αναλύσεις, νέες συνθέσεις, νέα εργαλεία και σύγχρονα πολιτικά υποκείμενα. Το παλιό πεθαίνει, η σύγχυση, η απογοήτευση και η αποστράτευση επικρατούν, ενώ το νέο -θέλω να πιστεύω- κυοφορείται. Η σύγχρονη Αριστερά αναζητείται και σίγουρα δεν είναι αυτή που βλέπουμε.

Είμαι της γνώμης ότι μια σύγχρονη, ριζοσπαστική και αποτελεσματική Αριστερά πρέπει να λειτουργεί στο πλαίσιο του καπιταλισμού όπως λειτουργούν οι ιοί στο ανθρώπινο σώμα ή στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Δηλαδή, πολλαπλασιάζονται χρησιμοποιώντας τα ανθρώπινα γενετικά εργαλεία σε κυτταρικό επίπεδο ή τον κώδικα του προγραμματιστή στον υπολογιστή. Επίσης έχουν την ικανότητα προσαρμογής και αλλαγής της δομής τους, ενώ αλλάζουν τον οργανισμό που προσβάλλουν-μολύνουν-αποικίζουν προς όφελός τους. 

Καθώς τελειώνει το 2017, η τελευταία εξολοκλήρου μνημονιακή χρονιά -όπως αυτάρεσκα σε κάθε ευκαιρία δηλώνει η κυβέρνηση-, εγώ θα κάνω μια ευχή, τουλάχιστον για όσους ξέρω, αγαπώ και εκτιμώ. Πρώτα απ' όλα, να είμαστε υγιείς μαζί με τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Μετά, να έχουμε τις αισθήσεις μας σε επιφυλακή, ώστε να αντιλαμβανόμαστε τη μηχανή, να μην τη φοβόμαστε, να μην υποκύπτουμε στη γοητεία της και στην αλλοτρίωσή της. Όσοι από εμάς αισθάνονται ακόμα μάχιμοι να συμμετάσχουν σε όποιο νέο -σύμφωνα με τη συνείδηση και την ελεύθερη βούλησή τους- αυτοί κρίνουν ότι αξίζει να παλέψουν. Τέλος, εύχομαι σε όλες και όλες να κρατήσουμε ψηλά την κοινωνική και πολιτική ευαισθησία και συνειδητοποίηση που πάντοτε οδηγούσε τα βήματά μας, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αναγνωρίσουμε το νέο και να μη σταθούμε εχθρικοί απέναντί του.

Καλές γιορτές, φίλοι μου.

Περίμενα να καταλαγιάσουν λίγο οι εκατέρωθεν θριαμβολογίες και κατηγορίες-λοιδωρίες που αφορούσαν το υπερπόντιο ταξίδι του πρωθυπουργού μας, στον... δαιμονικό, δαιμονισμένο, δαιμονιώδη Τραμπ (διαλέξτε εσείς τη λέξη), για να προσθέσω κι εγώ το σχόλιό μου. Τελικά το κακό μάς βρήκε και το χειρότερο ήταν ότι εκεί, στην κοιλιά του κήτους, ο Αλέξης έπρεπε να βρει τον τρόπο, τη διατύπωση για να ανασκευάσει τα του παρελθόντος. Αποδείχτηκε ότι δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα. Ο πρωθυπουργός μας είναι σκληραγωγημένος στις κακουχίες που δημιουργούνται όταν το παρελθόν συγκρούεται με το παρόν και εξακολουθεί -αναιδέστατα- να σου υπενθυμίζει την ύπαρξή του. Εν ολίγοις δεν μασάει από τέτοια... Κανένα πρόβλημα λοιπόν, τώρα μάλιστα που τον γνώρισε...

Αυτό που με λίγα λόγια θα ήθελα να υπογραμμίσω είναι η διαχρονική και πλέον υπερκομματική θεώρηση ότι ο αμερικανικός παράγων θα δει με συμπάθεια τα αιτήματά μας, θα εκτιμήσει δεόντως τη γεωστρατηγική μας θέση και θα έρθει στο φιλότιμο από την πειθήνια στάση του καλού παιδιού, πάντα σε σχέση με τον απρόβλεπτο, αναιδή και ασταθή γείτονα, έτσι ώστε να μας ανταμείψει επιτέλους. Πολλές δεκαετίες τα κυβερνώντα κόμματα, με εξαίρεση την Αριστερά ως το '15-'16, προσέβλεπε στην καλή θέληση, στον καλό λόγο και σε μια θετική πρωτοβουλία όλων των Αμερικανών προέδρων, ιδιαίτερα μάλιστα όποτε οι σχέσεις της Αμερικής με τηνΤουρκία περνούσαν άσχημα φεγγάρια. Άνθρακες ο θησαυρός... Η ελληνική άρχουσα τάξη σε αγαστή σύμπνοια με το πολιτικό σύστημα πηγαινοερχόταν από την αμερικανολαγνεία στην ευρωλαγνεία και τούμπαλιν. Εσχάτως κερδίζουν πόντους και οι Κινέζοι, δίχως να διαγράφουμε όμως και το ξανθό γένος...

Η πρωτοδεύτερη φορά Αριστερά δεν φαίνεται -προς το παρόν- να αποτελεί εξαίρεση στις διαχρονικές εμμονές του προηγούμενου κυβερνώντος διπολικού πολιτικού συστήματος. Στις αρχές της πρώτης διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ επικράτησαν οι απόψεις της εκμετάλλευσης των αντιθέσεων στις τάξεις των δανειστών μας (ΔΝΤ-ΕΕ) προς όφελός μας. Φυσικά όλοι γνωρίζουμε ότι καμία τέτοια προσδοκία δεν δικαιώθηκε. Την κρίσιμη στιγμή, τότε που θα λαμβάνονταν οι αποφάσεις τρώγαμε ξύλο και από τις δύο πλευρές. Κάποια στιγμή, αργότερα, η κυβέρνηση προσπάθησε να επικοινωνήσει την προσμονή ότι "κάτι θα βγάλουμε" από την αντίθεση "σκληρών" και "λογικών" στους κόλπους της ΕΕ, δηλαδή τις αντιθέσεις μέρους του ευρωενωσιακού διευθυντηρίου και της ΕΚΤ με τους Γερμανούς και τους δορυφόρους τους. Είναι αλήθεια ότι ακούσαμε πολλά λόγια συμπάθειας, ιδιαίτερα από Γάλλους πολιτικούς, πλην όμως δεν εισπράξαμε καμία ουσία... Όταν εγκαταλείφθηκε και αυτή η άγονη ρητορική, (ξανα)ανακαλύψαμε τους Ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες, ασχέτως αν η ντόπια εκδοχή τους, προς το παρόν τουλάχιστον, κλοτσάει χειρότερα και από μουλάρι. Μάλιστα ενόψει, τότε, των γερμανικών εκλογών και μιας σύντομης δημοσκοπικής αναλαμπής του σοσιαλδημοκράτη υποψηφίου, του διπολικού Σουλτς, ειπώθηκαν διάφορες παρλαπίπες (επιεικής χαρακτηρισμός). Δηλαδή ότι, εφόσον έρθουν στην εξουσία -οι σοσιαλδημοκράτες με κάποιους συμμάχους-, θα χαλαρώσουν οι δρακόντιοι όροι και οι προβλέψεις του παρόντος μνημονίου κλπ. Φυσικά μόλις τα ποσοστά του πήραν την κατιούσα, εγκαταλείφθηκε αυτή η βολική και ευχάριστη στ' αυτιά θεωρία.

Τα αναφέρω αυτά γιατί ένα παρόμοιο μοτίβο ισχύει με τους Αμερικανούς φίλους μας στον τρόπο που αυτοπαραμυθιάζονται οι ντόπιες πολιτικές ελίτ και βεβαίως προσπαθούν να παραμυθιάσουν τον κόσμο. Μια μακρά σειρά Ελλήνων πρωθυπουργών έκλινε ευλαβικό γόνυ σε μια σειρά Αμερικανών προέδρων, αναμένοντας εις μάτην την εθνική δικαίωση. Όταν μιλάμε μάλιστα για δεξιές κυβερνήσεις η υποτελής στάση απέναντι στους Γιάνκηδες ήταν sine qua non της εξωτερικής πολιτικής. Αλλά και η ντόπια σοσιαλδημοκρατική πανίδα συναγωνίστηκε -έπειτα από κάποιες σύντομες και πρώιμες αμφιταλαντεύσεις- τους δεξιούς αντιπάλους της.. Από το "στρατηγέ μου, ιδού ο στρατός σας", του Παναγιώτη Κανελόπουλου προς τον στρατηγό Βαν Φλιτ, ως τις ευχαριστίες προς τους Αμερικανούς του Κώστα Σημίτη (μετά την κρίση των Ιμίων), συμπυκνώνονται μερικές δεκαετίες ελληνικής πολιτικής ζωής. 

Εσχάτως η πρώτη φορά Αριστερά, ομολογουμένως πολύ προσεκτικά και με... τακτ διολίσθησε και εξακολουθεί να διολισθαίνει από τον εμφανή αντιαμερικανισμό που ταυτιζόταν με τον αντιιμπεριαλισμό στη θέση ότι -εφόσον υπάρχουν τα σωστά ανταλλάγματα- είμαστε πρόθυμοι να συζητήσουμε και να διαπραγματευτούμε τα πάντα. Προφανώς είναι μια ρεαλιστική προσέγγιση που ταιριάζει στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, λαμβάνοντας υπόψιν τη συγκυρία και τον συσχετισμό των δυνάμεων. Προφανώς επίσης έχοντας βαρυστομαχιάσει από την ευρωπαϊκή-γερμανική ακαμψία και αδιαλλαξία αλληθωρίζει πέραν του Ατλαντικού, προσμένοντας μια σθεναρότερη πίεση από τη μεριά του νέου προέδρου προς το ΔΝΤ, με στόχο την ευνοϊκότερη διευθέτηση του χρέους, γνωρίζοντας την υπόγεια κόντρα που αυτός έχει με τη Γερμανία. Επίσης ποντάρει στις ασταθείς σχέσεις που έχουν οι Αμερικανοί με τον Τούρκο σουλτάνο τον τελευταίο καιρό και με δεδομένη την τεταμένη κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή και τη μεγάλη προτεραιότητα που δίνουν οι Αμερικανοί στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Πάντως η προηγούμενη επίσκεψη του απερχόμενου Ομπάμα, πέραν του μασάζ που έκανε στο συλλογικό μας υποσυνείδητο περί δημοκρατίας, αρχαίων προγόνων και σπουδαιότητας της Ελλάδας (των κατοίκων της άραγε;) δεν εισέφερε κάτι ουσιώδες. Τώρα που ανέλαβε το ατύχημα, δηλαδή ο Ντόναλντ ο τρομερός, οι ελπίδες (ξανα)αναπτερώθηκαν! 

Η Ελλάδα δεν αναβαθμίστηκε, (αμάν με αυτόν τον ναρκισσισμό!) εξακολουθεί να βρίσκεται στα μαύρα της τα χάλια. Δυστυχώς δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου, ούτε καν των Βαλκανίων. Ενώ ο δύστροπος και απρόβλεπτος γείτονας διαχρονικά είναι προτιμητέος σε σχέση μ' εμάς. Το μόνο που μας κάνει λιγάκι "δημοφιλείς" είναι απλώς οι επείγουσες και οξυμένες ανάγκες μας, είτε αυτές αποκαλούνται αναδιάρθρωση του -ομολογουμένως- δυσβάσταχτου χρέους, είτε η εύρεση επενδυτών που υποτίθεται ότι θα παίξουν καταλυτικό ρόλο στην αποσυμπίεση του "ελατήριου της οικονομίας", σύμφωνα με τα λόγια του πρωθυπουργού, είτε η απόσπαση κάποιων υποσχέσεων για κάποια αόριστη αναβάθμιση του όποιου διεθνούς κύρους μας έχει απομείνει κλπ.  Δηλαδή τι είμαστε διατεθειμένοι εμείς να δώσουμε με αντάλλαγμα κάποια μπράβο, γιατί κάναμε "θαυμάσια δουλειά με τις μεταρρυθμίσεις", είμαστε καλά παιδιά, αποτάξαμε τον σατανά, δηλαδή το παρελθόν μας, και γίναμε ρεαλιστές προσχωρώντας στο στρατόπεδο του αυτονόητου και εν πάση περιπτώσει κάτι θα κάνουμε...

Όπως έχω ξαναγράψει σε ένα προηγούμενο σχόλιο, καταλαβαίνω ότι όταν είσαι στην κυβέρνηση είσαι "υποχρεωμένος" να κάνεις "παρέα" και να συνομιλείς με τον κάθε Νετανιάχου, τον κάθε Σίσι (πεφωτισμένος δεσπότης αυτός), τον κάθε βαψομαλλιά πρόεδρο, πρωθυπουργό, παράγοντα που μαζί του μπορείς να φτάσεις σε κάποια επωφελή συμφωνία, αν και μεταξύ μας έχω την εντύπωση ότι η ζυγαριά γέρνει -εξαιτίας των αναγκών μας-  μονόπαντα. Πιστεύω ότι αυτό που πάντα χρειάζεται είναι να μιλάς τη γλώσσα της αλήθειας και να μη μακιγιάρεις την πραγματικότητα. Επίσης η συνέπεια θεωρείται απαραίτητη. Πολλά ζητάω, ε; Αντιλαμβάνομαι ότι σε τέτοια θέματα οι (παλαιές) αριστερές προσεγγίσεις, ίσως και αχρείαστες πλέον ιδεοληψίες για ορισμένους κυβερνητικούς και κομματικούς, είναι εντελώς εκτός κλίματος. Το πρόβλημα με κάτι τύπους σαν κι εμένα -ευτυχώς βέβαια δεν είμαι μόνος- είναι ότι πήραμε πολλά τοις μετρητοίς, πιστέψαμε πολύ και τώρα ανέστιοι, απογοητευμένοι και δίχως ελπίδες πρέπει να βρούμε τις νέες ισορροπίες μέσα μας, τη νέα ελπίδα, αυτή που θα μας συγκινήσει και θα μας κινητοποιήσει ξανά. Μέχρι τότε ταπί, αλλά ψύχραιμοι.

Σας ασπάζομαι,

Πάνος.

* Μέρος του τίτλου το ξεπατίκωσα από την αποστροφή του Αλ. Τσίπρα στην ομιλία του στη Θεσ/νίκη: "Η ΝΔ όπως και ένα κομμάτι της κεντροαριστεράς κάνει αντιπολίτευση σε ένα κόμμα που δεν υπάρχει πια".

Με ομολογημένη λοιπόν τη λογοκλοπή μου, ας προχωρήσουμε λίγο παρακάτω. Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν, αυτός στον οποίο οργανωθήκαμε, πιστέψαμε ότι μέσα από τις γραμμές του θα δώσουμε τον αγώνα τον καλό, αυτός του οποίου το πολιτικό και προεκλογικό πρόγραμμα μας ενέπνευσε -τότε-, αυτός για τον οποίο ξοδέψαμε μπόλικες ανθρωποώρες κολλώντας αφίσες, μοιράζοντας υλικό στις γειτονιές, που εξαιτίας του λογοφέραμε και φαγωθήκαμε και μερικές φορές χαλάσαμε φιλίες με γνωστούς και φίλους για όλα όσα ριζοσπαστικά υποστήριζε, δεν είναι πια εδώ...

Όπως, φαντάζομαι, το καταλαβαίνετε δεν πρόκειται να ασχοληθώ εδώ με την πραγματική σύγχυση των πασοκονουδού και των ποταμίσιων χάνων περί της πραγματικής φύσης του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς επίσης και με την κακοκρυμμένη απόγνωσή τους επειδή -στην πράξη- δεν έχουν πλέον διαφορές και έχουν ξεμείνει από διακριτά και διαφοροποιά στοιχεία πολιτικής επιχειρηματολογίας και πρακτικής. Μνημόνια πριν, μνημόνια και επί ΣΥΡΙΖΑ και όπως όλοι μας, κατά βάθος, αποδεχόμαστε η πράξη, καλοί μου σύντροφοι και φίλοι, είναι αυτή που σε χαρακτηρίζει, είναι ο καθοριστικός κριτής πέραν των διακηρυσσόμενων ριζοσπαστικών προθέσεων, επαναστατικών για την εποχή οραμάτων, κινηματικών διαθέσεων και άλλων ωραίων πραγμάτων. Μπορεί όλα αυτά τα προηγούμενα να σου επιτρέπουν έναν ήρεμο και αδιατάρακτο ύπνο, αλλά δεν αλλάζουν ούτε κατά κεραία την πραγματικότητα που βιώνεις όλες τις υπόλοιπες ώρες που είσαι ξύπνιος.

Φυσικά, δεν περίμενα τη θεσσαλονίκειο αποστροφή του Αλέξη για να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ελάχιστες άλλες σχέσεις, πλην του ονόματος, με εκείνον που μαζί σας μέσα από τις γραμμές του αγωνίστηκα, ενθουσιάστικα, ήλπισα... Απλώς τα λόγια του ήταν με τον πιο έγκυρο και επίσημο τρόπο το τελευταίο καρφί στο φέρετρο της πάλαι ποτέ ριζοσπαστικής Αριστεράς και νυν κυβερνώντος σοσιαλδημοκρατίζοντος μορφώματος. Τα λόγια αυτά έχουν συμβολισμό, κανένας δεν μπορεί να το αρνηθεί! Φαντάζομαι όλοι σας -ιδιαίτερα εσείς, τα παλιά μέλη-  σε διάφορες στιγμές, όταν η πραγματικότητα σε πιάνει απροετοίμαστο, με τις άμυνές σου κατεβασμένες ή χαλαρές, όπως όταν ακούς από υπεύθυνα χείλη π.χ. διάφορες δηλώσεις-ομολογίες για τη συμβατότητα μεταξύ της ανάπτυξης και των μνημονίων, ή όταν ακούς πάντα από υπεύθυνα (και αριστερά) χείλη την επιχειρηματολογία για τα οφέλη που θα εισπράξει το κοινωνικό σύνολο από την ιδιωτικοποίηση του Ελληνικού, επειδή -δήθεν- αλλάξαμε τους όρους της λεόντιας υπέρ των ιδιωτών σύμβασης, όταν σου προβάλλεται σαν μοντέλο σωστής, υγιούς και εθνικά συμφέρουσας επιχειρηματικότητας η εταιρεία APIVITA, που ως γνωστόν εξαγοράστηκε πλέον και μόνο η έδρα της είναι εντός ελληνικών συνόρων, κάτι ανάλογο δηλαδή με το υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων (την ελληνική εκδοχή της Τρόιχαντ), που η παραμονή της έδρας του εντός της πατρίδας μας θεωρήθηκε -τότε- σαν μεγάλη διαπραγματευτική νίκη, δεν μπορεί να μην σε κάνουν να αναρωτιέσαι, να προβληματίζεσαι, να  θλίβεσαι, να ανησυχείς!

Πριν συνεχίσω, επιτρέψτε μου να σας παραθέσω σε λίγες γραμμές την κατάσταση που βίωνα εντός μου από τον Αύγουστο του '15, μέχρι τους τελευταίους μήνες του '16. Ενώ στη δημόσια εικόνα μου, στις συνελεύσεις μας, στις κοινωνικές συναντήσεις μας, ήμουν σφόδρα επικριτικός απέναντι στην ανώτατη καθοδήγηση του κόμματος -ως όφειλα σύμφωνα με τις πεποιθήσεις και τη συνείδησή μου- όλο τον άλλο χρόνο εντός και εκτός μου υπερασπιζόμουν τον ΣΥΡΙΖΑ με ακόμη περισσότερο μένος και πάθος από το παρελθόν και προσπαθούσα με άγχος να κατασκευάσω τους λόγους που θα με έκαναν να θέλω να παραμείνω ως μέλος του κόμματος. Μάλιστα τις πρώτες δύο εβδομάδες μετά το τελευταίο συνέδριο τα πράγματα μέσα μου είχαν οξυνθεί ιδιαίτερα. Δηλαδή, ενώ όλα τα σημάδια της πραγματικότητας σχετικά με την πολιτική κατάσταση και τις κομματικές διεργασίες με ωθούσαν να αποστασιοποιηθώ από τον συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, εγώ επέμενα να διαστρεβλώνω ή να αγνοώ αυτά τα γεγονότα στο μυαλό μου, έτσι ώστε να συμφωνούν με την επιθυμία μου να συνεχίσει ο ΣΥΡΙΖΑ να με εκπροσωπεί πολιτικά. Αρκετά αργότερα έμαθα ότι η συμπεριφορά μου αυτή έχει όνομα και αποκαλείται γνωστική ασυμφωνία.

Αναρωτιέμαι λοιπόν αν κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί ή συμβαίνει και σ' εσάς.  Πιστέψτε με, δεν έχω κανέναν διδακτισμό μέσα μου, καμία υποτιμητική διάθεση, μακριά από εμένα αυτά, ίσα ίσα τον προβληματισμό και τις διαπιστώσεις μου τις θέτω στην κρίση σας με πολύ σεβασμό και αγάπη. 

Κι ας ξεκινήσουμε με δύο κομβικά ερωτήματα. Μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ να πράξει διαφορετικά; Ήταν οι οργανώσεις του προετοιμασμένες και για κάτι άλλο ή, ακόμη σημαντικότερο, προετοίμασε ο ΣΥΡΙΖΑ τον κόσμο για την πιθανότητα μιας άλλης εναλλακτικής; Από τις μετέπειτα εξελίξεις, κάποιες αποκαλύψεις προηγουμένων στελεχών του δίχως επίσημη διάψευση από την κομματική νομενκλατούρα και από την παρούσα κατάσταση, η απάντηση είναι ένα ξερό και απερίφραστο ΟΧΙ και στα δύο ερωτήματα. Θυμάστε ίσως, στις συνελεύσεις του φθινοπώρου του '14 στις επανειλημμένες (με αρκετό άγχος) ερωτήσεις συντρόφων προς το μέλος της Κ.Ε, που παρευρισκόταν "τι θα κάνουμε αν...;" η μονότονη απάντηση που ακουγόταν ήταν ότι είτε δεν πρόκειται να κουτουλήσουμε σε τοίχο, είτε δεν μπορούμε να ανακοινώνουμε στους αντιπάλους όλα μας τα σχέδια... Άσε που σε όλη τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης μέχρι το δημοψήφισμα, η υπογραφή της συμφωνίας έπαιρνε αναβολή από εβδομάδα σε εβδομάδα...

Τώρα βέβαια που ο ΣΥΡΙΖΑ έχει καταφύγει στην αποδοχή ότι αυτό που ζούμε είναι μονόδρομος και μοναδική διέξοδος από την μνημονιακή εποχή -βεβαίως όχι από την επιτροπεία- ίσως είναι περιττή πολυτέλεια να συζητούμε το πώς και τα γιατί. Είμαι βέβαιος ότι θα έχετε προσέξει την ραγδαία υποχώρηση του αφηγήματος που έλεγε ότι δεν μας ανήκει η ιδιοκτησία του 3ου μνημονίου πασπαλισμένη με μπόλικες τύψεις και οιμωγές. Για να κλείσουμε το συγκεκριμένο ζήτημα ίσως αρκεί να πούμε ότι το κόμμα ήταν παντελώς ανέτοιμο για εξουσία -πέραν των καλών προθέσεων- γιατί δεν είχε καμία μα καμία ρεαλιστική στρατηγική (βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη) που να λαμβάνει υπόψιν της -ως όφειλε- τον συσχετισμό των δυνάμεων και τη γνώση των επιδιώξεων και προθέσεων των αντιπάλων. Γνωρίζανε/-με ότι θα ήμασταν μοναδικό και δακτυλοδεικτούμενο πολιτικό φαινόμενο μέσα σε όλη την ιστορική διαδρομή της μεταπολεμικής Ευρώπης και όμως πορεύτηκαν και διαπραγματεύτηκαν με τη θηριώδη και επικίνδυνη εντέλει άγνοια της Κοκκινοσκουφίτσας στο δάσος με τους νεοφιλελεύθερους λύκους (όχι έναν λύκο παρακαλώ)! Αυτό που τους αναγνωρίζω είναι ότι είναι καλοί πωλητές. Μιλώ φυσικά για τον ηγετικό κύκλο του ΣΥΡΙΖΑ, τον εσώτερο κύκλο που ενσυνείδητα επικοινώνησε και "πούλησε" (σκληρή λέξη, αλλά είναι αλήθεια) τις "αυταπάτες" του, τις ιδεολογικοπολιτικές του εμμονές και την διαχειριστική του μετριότητα. Πρώτοι "αγοράσαμε" εμείς τα μέλη, κόντρα στην κοινή μας λογική και στο πολιτικό μας ένστικτο εμπιστευόμενοι άκριτα την ηγεσία ότι αυτοί ξέρουν. Ακολούθησε βεβαίως το εκλογικό σώμα, δηλαδή ο συντριπτικός όγκος των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ εκ των οποίων η πλειονότητα αισθανόταν αρκετά έτοιμη και ώριμη να αλλάξει προεκλογικό πάροχο. 

Δεν νομίζω ότι χρειάζεται καν να μιλήσω ιδιαίτερα για διάφορα υπεσχημένα από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, όπως π.χ. την κατάργηση του ΕΝΦΙΑ ως ενός εντελώς παράλογου φόρου που δεν διορθώνεται αλλά καταργείται (λόγια Αλ. Τσίπρα, πριν από 3 χρόνια στη Θεσ/νίκη), ενώ τώρα το 2017 στην ίδια ίδια πόλη, με περισσή εξομολογητική διάθεση μας αποκάλυψε ότι ο ΕΝΦΙΑ δεν είναι ο πιο άδικος φόρος και προφανώς -εκ τούτου λέω εγώ- θα παραμείνει. Πώς άλλαξε θέση ο ΣΥΡΙΖΑ και δεν το καταλάβαμε; Πότε το συζητήσαμε; Άδηλον. Δεκάδες πραγματικά οι περιπτώσεις των προεκλογικών υπεσχημένων του ΣΥΡΙΖΑ που μετουσιώθηκαν σε αέρα κοπανιστό. Το YouTube είναι γεμάτο από σχετικά φιλμάκια που χρειάζεται πολύ θάρρος για να τα παρακολουθήσεις και σου αφήνουν ανάμεικτα αισθήματα θυμηδίας και ντροπής. Υπάρχει βέβαια και ο αντίλογος σε αυτά που συνοψίζεται στη φράση "περσινά, ξυνά σταφύλια", που εκστόμισε οξυδερκής πολιτικός και πρώην υπουργός της κυβέρνησης, η οποία μάλλον φαίνεται να αποτελεί την... αποστομωτική απάντηση σε όποιον εξασκεί κριτική είτε από δεξιά είτε από αριστερά.

Είμαι βέβαιος ότι καλοπροαίρετα κάπου εδώ θα με ρωτήσετε τι άλλο μπορούσε να κάνει, ποια έπρεπε να είναι η εναλλακτική πολιτική απέναντι στους εκβιασμούς που η νέα αυτή κυβέρνηση ομολογουμένως αντιμετώπισε. Η εύκολη απάντηση θα ήταν ότι δεν είναι η δουλειά μου να βρω εγώ τον άλλο δρόμο. Ήταν και είναι δικό τους έργο, αποκλειστική τους υπευθυνότητα, να έχουν εξετάσει όλους τους παράγοντες, τις μεταβλητές, τα στοιχεία εκείνα που θα τους επέτρεπαν να είναι έτοιμοι στους αναμενόμενους εκβιασμούς και στις αφόρητες πιέσεις που θα μας ασκούντο. Και εφόσον είσαι έτοιμος τότε εκπονείς το προεκλογικό πρόγραμμα των πρώτων εκατό ημερών, ενός χρόνου και πάει λέγοντας. Γιατί γνωρίζεις ότι μπορείς να το εφαρμόσεις, να το επιβάλεις. Δεν υπάρχει μόνο το θέλω, είναι και το (αν) μπορώ... Όταν εργαζόμουν, εγώ είχα τον σχεδιασμό και την ευθύνη του σχεδίου θεραπείας, όχι οι ασθενείς μου. Εδώ πρόκειται για ολόκληρη χώρα...

Αυτή θα ήταν, ομολογουμένως, η εύκολη απάντηση πίσω από την οποία θα μπορούσα να κρυφτώ με σχετική άνεση. Θα προσπαθήσω όμως εν συντομία, γιατί αισθάνομαι ότι ίσως σας κουράζω να πω τα εξης: 1) Τα κινήματα ήταν καλά, ωφέλιμα και αποδοτικά μέχρι να σχηματίσουμε κυβέρνηση. Μετά έδωσαν τη θέση τους στον κοινοβουλευτισμό, στη χαρισματική φιγούρα του αρχηγού που παλεύει ενάντια στα ευρωπαϊκά θηρία πάντα στο όνομά μας. 2) Μιλάς και επαγγέλλεσαι τη ρήξη με ισχυρούς αντιπάλους δίχως να προετοιμάζεις κανέναν (κόμμα & κοινωνία) γι' αυτό. Ακόμη και όταν φτάσαμε στη φάση του δημοψηφίσματος, πεισματικά ο ηγετικός κύκλος επέμενε για μη ρήξη, αλλά καλύτερη συμφωνία (τελεσίγραφο Γιούνκερ). 3) Ποτέ δεν ειπώθηκε η αλήθεια, τι πραγματικά διεμείβετο πίσω από τις ερμητικά κλειστές πόρτες του Γιούρογκρουπ, τι ζητούσαν από τους αντιπροσώπους μας, τι συζητούσαν στις τηλεδιασκέψεις κλπ. 4) Καλλιέργησε με επιμονή και συνέπεια την πεποίθηση στον λαό ότι ο τίμιος και επωφελής συμβιβασμός με τους εταίρους μας ήταν δρομολογημένος και καθ' οδόν, ακόμη και την εβδομάδα του δημοψηφίσματος. Βεβαίως όλοι γνωρίζουμε και κυρίως νιώθουμε στο πετσί μας την κατάληξη. Το διαπραγματευτικό όπλο του ΟΧΙ έγινε ΝΑΙ και καλημέρα 3ο μνημόνιο. 5) Υποστηρίζω ότι θα έπρεπε να διερευνηθεί και καταλλήλως να προετοιμαστεί η εναλλακτική λύση της μονομερούς αθέτησης εξυπηρέτησης του χρέους μας με ταυτόχρονη έξοδο από το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Θυμάστε ότι κάποτε είχαμε συστήσει επιτροπή για το δημόσιο χρέος που το χαρακτηρίζαμε επαχθές και ληστρικό. Κάποτε... Είχε επαρκή χρόνο να προετοιμαστεί γι' αυτό και να προετοιμάσει. Από το καλοκαίρι του 2012 που αναγορεύτηκε αξιωματική αντιπολίτευση, σχεδόν όλοι μπορούσαν να δουν την κυβερνητική του προαγωγή. 

Τελειώνοντας θα ήθελα να πω δυο λόγια για τις κομματικές λειτουργίες, μέσα από τη δική μου οπτική και από όσα βίωσα στα τέσσερα χρόνια που ήμουν μαζί σας. Περάσαμε σημαντικά γεγονότα, αρκετές για το χρονικό διάστημα εκλογικές μάχες, απίστευτες εναλλαγές συναισθημάτων. Δεν μετανιώνω γι' αυτή τη διαδρομή μαζί σας. Έγινα σοφότερος, γνώρισα πολύ αξιόλογους ανθρώπους που πάντοτε θα με τιμά η φιλία τους. Αυτά όμως είναι τα ευχάριστα. Τα δυσάρεστα συνοψίζονται με λίγα λόγια στα εξής: 1) Ανυπαρξία πολιτικής λειτουργίας της οργάνωσης. 2) Απουσία κάθε είδους συζήτησης στην οργάνωση για θέματα προγραμματικά ή διαπραγματευτικά ή τρέχουσας κυβερνητικής λειτουργίας. Όλα άρχιζαν και τελείωναν με την ενημέρωση από πάνω. Για τα υπόλοιπα έχουν γνώση οι αποπάνω. 3) Απουσία διαλόγου μεταξύ των μελών με έναν συντεταγμένο τρόπο, όχι μόνο κατ' ιδίαν. Αρκετοί σύντροφοι με πλησίαζαν και μου έλεγαν πόσο συμφωνούσαν με αυτά που έλεγα ή μάλλον κριτίκαρα. Κανένας όμως δεν έπαιρνε τον λόγο για να συμφωνήσει και κυρίως να διαφωνήσει ώστε να ξεκινήσει μια γόνιμη αντιπαράθεση-διάλογος-σύνθεση. 4) Επικρατούσε ένας πρακτικισμός στη θέση όλων των προηγούμενων και μια πλειοδοσία ανάθεσης καθηκόντων ανάμεσα σε μια μονίμως μικρή δεξαμενή των ίδιων και ίδιων συντρόφων, χώρια που αρκετές αποφάσεις που ψηφίσαμε και αφορούσαν τη λειτουργία της ίδιας της οργάνωσης ποτέ δεν εφαρμόσαμε προς μεγάλη αγανάκτηση αγαπημένου σ' εμένα συντρόφου. Ξέρει αυτός... Πώς μπορείς να κινητοποιήσεις ευρύτερες λαϊκές μάζες όταν δεν μπορείς να κινητοποιήσεις τους δικούς σου; Στο μέτρο της δικής μου συμμετοχής φέρω ακέραιο το δικό μου μερίδιο ευθύνης. Μπορεί αυτό το τελευταίο να σας ακούγεται τώρα εύκολο και ανώδυνο, όμως πολλες φορές με έχει βασανίσει αν είχα πει αυτό ή αν είχα κάνει εκείνο μήπως θα ήταν (έστω κατ' ελάχιστον) καλύτερα;

Δυστυχώς για μένα η επανίδρυση μιας ειλικρινούς, σκεπτόμενης, συνεπούς και ριζοσπαστικής Αριστεράς σε σχέση με τις ελληνικές και διεθνείς συνθήκες και πραγματικότητες παραμένει το ζητούμενο και είναι μια ισχυρή και αναγκαία συνθήκη για να πάει η χώρα μπροστά, μακριά από επιτροπείες και δουλείες με τις δικές της δυνάμεις. Δεν έβαλα τυχαία τους επιθετικούς προσδιορισμούς στη λέξη Αριστερά, γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ δεν χαρακτηρίζεται από αυτούς. Με μια λέξη θα έλεγα ότι πασοκοποιείται ταχύτατα και δίχως καν να λάβω υπόψιν τα πρόσφατα φτηνά επικοινωνιακά κολπάκια του αρχηγού. Βολικά όμως ξεχνά ότι τα πολλά ψέματα που είπε ο Αντρέας και οι επίγονοί του οδήγησαν στον πολιτικό και εκλογικό εκφυλισμό του κραταιού αυτού κόμματος. Και πολλά πολιτικά φαινόμενα, ως γνωστόν,  έχουν την τάση να επαναλαμβάνονται.

Αυτά τα όχι και τόσο λίγα είχα να σας πω. Ήταν κάτι που με έτρωγε εδώ και κάποιο καιρό. Αισθανόμουν ότι έπρεπε να σας πω πράγματα που δεν μπόρεσα να τα πω τότε που -ίσως- έπρεπε. Ευχαριστώ για την υπομονή σας. Σας εύχομαι τα καλύτερα.

Σας ασπάζομαι,

Πάνος Σταθόπουλος

Κι εκεί που λέει το πληκτρολόγιό μου να πάει διακοπές για λίγο καιρό, όλο και συμβαίνουν πράγματα που δεν το αφήνουν να χαλαρώσει... Να, για παράδειγμα, η αναίρεση που άσκησε η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Δημητρίου κατά του απαλλακτικού βουλεύματος υπέρ του Α. Γεωργίου -πρώην επικεφαλής της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας- σχετικά με την υπόθεση διόγκωσης του ελληνικού ελλείμματος, κάτι που μας οδήγησε, ανάμεσα σε άλλα, στην αγκαλιά των μνημονίων. Η Ε.Ε. διαμήνυσε ακαριαία τη διαφωνία και τη... στενοχώρια της που ο επιφανής αυτός ανήρ -συστημική κολόνα- διώκεται. Το ενδιαφέρον στοιχείο εδώ είναι ότι προσφάτως η κυβέρνηση πέρασε διάταξη με την οποία τα δικαστικά έξοδα (της κολόνας που λέγαμε) θα αποζημιωθούν στο ακέραιο! Ένα ακόμη στοιχείο είναι ότι, ενώ για την περίπτωση της Ηριάννας η αντιπολίτευση μαζί με αρκετά τσουτσέκια που υποδύονται τους δημοσιογράφους στις εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας καθώς και σε άθλια ενημερωτικά σάιτ ξεσάλωναν, φτύνοντας σάλια και χολή για παρέμβαση στη δικαιοσύνη, τώρα για τον αντίστοιχο σχολιασμό και τις παραινέσεις της Ε.Ε. για την υπόθεση Γεωργίου κυριολεκτικά έβγαλαν τον σκασμό. 

Φυσικά αυτή η ενέργεια της εισαγγελέως δεν άρεσε καθόλου ούτε στον ΣΥΡΙΖΑ. Εκεί που είχαν ησυχάσει τα πράγματα στο ευρωπαϊκό μέτωπο -είχε προηγηθεί η αθώωση των τριών αλλοδαπών στελεχών του ΤΑΙΠΕΔ από τη σπεύδουσα δικαιοσύνη κατόπιν απειλών και πιέσεων- να που ξανάρχισαν τα όργανα... Επισκέπτεται λοιπόν η νέα πρωθυπουργική σύμβουλος κ. Θάνου τον Άρειο Πάγο, προφανώς για να δοθούν εξηγήσεις και να βρεθεί μια εύσχημη λύση που να σώζει τα προσχήματα. Μούγκα στη στρούγκα η αντιπολίτευση που την περασμένη εβδομάδα είχε σκαρφαλώσει στα κάγκελα για τον διορισμό της Θάνου στο γραφείο του πρωθυπουργού. Τώρα δεν ασκείται καμία πίεση, όλα είναι εντός πλαισίου. Τόση υποκρισία, τόση ξεφτίλα από παντού, μαζί με αφόρητα οδυνηρή πολιτική ταπείνωση.

Άλλο ένα γεγονός των τελευταίων ημερών είναι η εποχιακή αναζωπύρωση της Βαρουφακιάδας. Το πολυδιαφημισμένο βιβλίο του Adults in the room κυκλοφορεί στην αγγλική γλώσσα εδώ και τρεις μήνες και οσονούπω στην ελληνική του έκδοση (Ανίκητοι ηττημένοι). Προφανώς λόγω... μεταφραστικών δυσκολιών μόλις τώρα κατάφεραν να πάρουν είδηση τι λέει ο σατανικός Γιάνης για εικονικά νομίσματα, παράλληλες συναλλαγές, σχέδιο Χ, κλπ. Για την αντιπολίτευση και τα ηχεία τους στον χώρο των Μ.Μ.Ε. όλα αυτά μεταφράζονται σε δραχμές, εθνική προδοσία και μάλλον ειδικό δικαστήριο. Τώρα ότι πιο Ευρωπαίος από τον Γιάνη, τον Τσίπρα και τη συντριπτική πλειονότητα του ΣΥΡΙΖΑ, πεθαίνεις, αυτά είναι ψιλά γράμματα. Την ανάγκη να έχει κάθε σοβαρή κυβέρνηση μια δεύτερη επεξεργασμένη λύση, όταν μπαίνει σε σκληρές διαπραγματεύσεις, για να την εφαρμόσει (αν χρειαστεί) αντί της ακατάπαυστης υποχώρησης -λέμε τώρα- είναι στα μάτια όλων των νενέκων προδοσία και υπονόμευση της μεγάλης ιδέας. Φυσικά, τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ εγκατέλειψε την αντισυστημική ρητορική του, προσχώρησε στο μεγάλο στρατόπεδο της λογικής και του αυτονόητου, τι αντιπολίτευση έχει μείνει να του κάνουμε; Γιούργια λοιπόν στον αντιευρωπαϊσμό του (στη φαντασία τους) και κατ' επέκταση αντεθνικό παρελθόν του, τότε που -υποτίθεται- επεξεργαζόταν τα απαίσια σχέδια της καταστροφής μας. Τώρα που ο ΣΥΡΙΖΑ εφαρμόζει αποτελεσματικότερα από αυτούς τις μνημονιακές υποχρεώσεις και όλοι οι δανειστές εκθειάζουν την κυβέρνηση με τα θερμότερα λόγια, κάτι πρέπει να βρει και η αντιπολίτευση για να δικαιώσει την ύπαρξή της. Noor 1, παρεμβάσεις στη δικαιοσύνη, απομνημονεύματα Βαρουφάκη και αύριο κάτι άλλο παρόμοιο. 

Δυστυχώς για εμάς και για τη ζωή που διάγουμε, όλα αυτά παίζουν ελάχιστο ρόλο. Μάλλον, όπως έλεγε κάποτε ο Νιόνιος "... έργο κωμικό, ξυπόλυτου θιάσου...", αυτή τη φορά όχι στα όρη του Καυκάσου αλλά στο νοτιανατολικό άκρο της Ευρώπης, εκεί όπου ανθεί η φαιδρά πορτοκαλέα. Όλοι έχουν τον διακριτό ρόλο τους σ' αυτό το κακοπαιγμένο έργο, κυβέρνηση και αντιπολίτευση, και όλοι υπερασπίζονται το ίδιο ευρωπαϊκό οικονομικό κατεστημένο και τις ίδιες διάτρητες πλέον ευρωπαϊκές αξίες, κατηγορώντας οι μεν τους δε ότι δεν το κάνουν τόσο καλά όσο οι περιστάσεις το απαιτούν! 

Τελειώνοντας και πριν ευχηθώ σε όλους καλό και δροσερό καλοκαίρι, δεν μπορώ να μη σχολιάσω την αντίδραση του ΣΥΡΙΖΑ στις "αποκαλύψεις"  του Βαρουφάκη. Όποιος θέλει να διαβάσει τη σχετική ανακοίνωση, μπορεί εδώ: left.gr/news/syriza-o-k-varoyfakis-ehei-vrei-toys-kalyteroys-diafimistes-nd-kai-troika-esoterikoy Μου θυμίζει έντονα αυτό που ακουγόταν στα φοιτητικά αμφιθέατρα της εποχής μου, κατ' εξακολούθηση: "Συνάδελφε, ρίχνεις αντικειμενικά νερό στο μύλο της αντίδρασης". Δεν είχαν σημασία αυτά που έλεγες, αν ήταν γεγονότα ή φαντασίες, αν ήταν ορθές απόψεις ή λανθασμένες, αν τέλος πάντων άξιζε να ξεκινήσει μια κουβέντα. Όχι, το σημαντικό ήταν η δαιμονοποίηση των απόψεων μέσω της πιθανής χρήσης τους από τον πολιτικό σου αντίπαλο. Σε αυτό ακριβώς το μοτίβο κινείται η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ και έτσι το ξαναθυμήθηκα... Ομολογώ πάντως ότι καλύτερη διαφήμιση για το βιβλίο του δεν μπορούσε να υπάρξει. 

Καλά να περνάτε, καλοί μου φίλοι,

Σας ασπάζομαι,

Πάνος

Έλαβα πριν από λίγες ημέρες ένα κείμενο μέσω μέιλ, από έναν πολύ καλό μου φίλο. Θα τον ονομάσω ο (γνωστός μου) "Συνεργάτης δίχως όνομα". Ο ίδιος αντέτεινε να τον ονοματίσω "ακίνδυνο Αλβανό". Το ψευδώνυμο αυτό είχε ένα υπαρκτό μέλος του ΚΚΕ από την Αγ. Παρασκευή της Λέσβου, που έδρασε και αργότερα εκτελέστηκε στα ταραγμένα χρόνια του Εμφυλίου. Εν πάση περιπτώσει, πέρα από τη μικρή διαφωνία μας, είναι πολύ πιο εποικοδομητικό να σας παραθέσω το κείμενό του, που το βρίσκω ενδιαφέρον και κυρίως αρκούντως προκλητικό για συζήτηση πάνω στα πρέπει της εποχής μας. Οι ευθύνες μας είναι διαχρονικές και δεδομένες. Πρέπει επιτέλους να τις δούμε κατάματα, να αναλάβουμε την ιδιοκτησία τους (σας θυμίζει κάτι;) και να βρούμε τις λύσεις. Πλησιάζουν τα 200 χρόνια από την απελευθέρωση και την ίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους. Πόσο κρίμα που θα τα γιορτάσουμε μέσα σε πολιτική, οικονομική και κοινωνική υπανάπτυξη, ανυποληψία και παρακμή. Δείτε την εικόνα της (πεο)γραβάτας του υπουργού της κυβέρνησης και τις ηλίθιες δικαιολογίες του. Δείτε την καθοδηγούμενη(;) προσπάθεια της αντιπολίτευσης να πλήξει την κυβέρνηση μέσω μιας υπόθεσης με την οποία, όσο εκδικαζόταν, δεν είχε ασχοληθεί κατ' ελάχιστον, προφανώς γιατί εμπλεκόταν επιφανής πολιτικός της φίλος-επιχειρηματίας. Δείτε την αξιοθαύμαστη προσφάτως σύμπνοια μιντιακών-επιχειρηματικών ομίλων, που για την ίδια υπόθεση αλληλομαχαιρώνονταν. Τέλος, δείτε τη ζοφερή πραγματικότητα μιας άσχημης, βρόμικης πόλης που κατοικείται από κατατονικούς κατοίκους, δίχως ελπίδα. Κάτι δεν πρέπει να γίνει; Ή μήπως τελικά αυτό μας αξίζει;

Από τον Συνεργάτη δίχως όνομα

Τώρα που τελείωσε η αξιολόγηση, τόνοι μελανιού χύνονται στον περίγυρο. Αποτυπώνοντας τα αμφιμερή σχόλια ή τα παραλειπόμενα από τις διενέξεις των νομέων της εξουσίας με τους κατά περίπτωση διεκδικητές της, κεντρικούς ή περιφερειακούς. Τόσο πολλοί πια οι μετά μανίας για την σωτηρία του τόπου διαγκωνιζόμενοι, ώστε να απορεί κανείς σοβαρά, πως διάβολο καταντήσαμε παρίες της Ευρώπης με τόσους αυτόκλητους σωτήρες, γνώστες της αλήθειας. Και ουκ ολίγοι αυτοί που περιμένουν πάλι στην ουρά να βολευτούν, από βουλευτές μέχρι κλητήρες, στη θέση εκείνων που σύντομα θα ξεβολευτούν. Εξίσου αρκετοί, εκείνοι που απλώς απαρνούνται το (καθώς φαίνεται τεράστιο) βάρος της ατομικής τους ελευθερίας. Γιατί; Μα για να ετεροπροσδιοριστούν καλυμμένοι πίσω από ξεθωριασμένες ιδέες ή τεχνητές αντιπαλότητες του παρελθόντος. Τις οποίες με περισσή φροντίδα συντηρούν οι ιέρακες της πολιτικής εις υγείαν των κορόιδων. Ακόμη δε χειρότερα οι στρατευμένοι καιροσκόποι σε παρωχημένες, κομματικές τάξεις, ευκαιριακά ή όχι.

 "Των οικιών ημών εμπιπραμένων ημείς άδομεν", εδώ στη χώρα των ατέρμονων, αναποτελεσματικών καυγάδων. Διαφωνούμε για την (ανύπαρκτη!) απάντηση στο ερώτημα ποιά είναι εν προκειμένω η ταχύτερη, η ασφαλέστερη μέθοδος, ώστε να πέσουν απ' τον ουρανό λεφτά και αυτομάτως να λυθούν τρόπον τινά όλα μας τα προβλήματα, δια της περιώνυμης ανάπτυξης. Για τους μεν "όλα καλά" για τους δε "υπεγράφη η καταστροφή μας". Έτσι που να καθίσταται βέβαιη, αφενός η εσαεί καθήλωση μας, στα υπόγεια δώματα της ουσιαστικής υπανάπτυξης, αφετέρου η υποθήκευση του μέλλοντος των συνελλήνων μέχρι τετάρτης γενεάς. Ας εξηγηθώ τι εννοώ, όμως, και που το πηγαίνω. Περίπου 200 χρόνια πριν, ο (αποκαλούμενος και εθνικός μας) ποιητής Διονύσιος Σολωμός ρωτήθηκε: "πως πάει το έθνος;" Και αποκρίθηκε: "έχεις δει (φίλε μου) να μαδάνε την κότα και να συνεπαίρνει ο αέρας τα πούπουλα;; ε έτσι πάει το έθνος". Με αφορμή αυτήν την τολμηρή αλήθεια, καιρός είναι, μήπως προχωρήσουμε λίγο παρακάτω, να κοιτάξουμε την πραγματικότητα κατάματα. Και, αναδιφώντας στο χρήσιμο, ιστορικό παρελθόν, να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό που βιώνουμε επτά χρόνια τώρα, ως "κρίση", δεν είναι μια έκτακτη κατάσταση, παρά η τελευταία  έξαρση στην (σπειροειδούς μορφής) συνεχιζόμενη μη ομαλή μας κανονικότητα, ως έθνους, ως πολιτείας και ως κοινωνίας. Δημοσιονομικού χαρακτήρα εξωτερικά, μα κάτω από την γλιστερή επιφάνεια αμιγώς πολιτικοκοινωνικού. 

Χιλιάδες χρόνια προτού, η γλώσσα μας απέδωσε στην λέξη "κρίση" τη σύνθετη έννοια της διατάραξης της ομαλής πορείας, της κακής λειτουργίας και της έμπρακτης αμφισβήτησης των καθιερωμένων δομών ή αξιών. Ταυτόχρονα όμως, με την ίδια λέξη ακριβώς, όρισε την ικανότητα της νοητικής εμβάθυνσης σ' ένα ζήτημα, για την εξαγωγή του ορθού συμπεράσματος. Διόλου τυχαία δεν συνδέθηκαν (στην ελληνική) οι δύο αυτές έννοιες, υπό τη σκέπη της ίδιας ακριβώς λέξης. Χωρίς "κρίση", είναι αδύνατον να εξέλθει κανείς απ' την "κρίση". Μιάς χώρας, μιας επιχείρησης, μιάς ομάδας, ενός κόμματος, μιας οικογένειας, μιάς σχέσης, του ίδιου μας του εαυτού. Εξ ου η χιλιοειπωμένη φράση "οι κρίσεις προσφέρουν ευκαιρίες", δοθέντος ότι πιεστικώς επιβάλλουν, εκ της φύσης τους, βαθύτερες, ωριμότερες, σοβαρότερες σκέψεις. Και ριζικές αλλαγές νοοτροπίας, για την αντιμετώπιση των αιτίων που τις προκάλεσαν. Η εξοστρακιζόμενη, μουσικομαθηματική μας γλώσσα προσέφερε στην υφήλιο την έννοια {αγγλικά: crisis, γαλλικά: crise, γερμανικά: κrise κλπ}, υποδεικνύοντας μαζί την αυτονόητη λύση του υποτιθέμενου αινίγματος. Που οι νεοέλληνες αδυνατούμε εγγενώς όχι να κατανοήσουμε αλλά και να αναγνώσουμε έστω, όπως ξεκάθαρα προκύπτει από την συνεχιζόμενη συμπεριφορά του κόσμου και την τακτική σύσσωμης της πολιτικής ελίτ. 

Τεκτονικές αλλαγές όμως, σαν αυτές που χρειαζόμαστε, δεν προέκυψαν ποτέ από περιόδους ευωχίας, αλλά αποκλειστικά μέσα από σύνθετες δυσκολίες και βαριές ήττες. Τα μέχρι στιγμής δεδομένα, άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, έχουν συνοπτικά ως εξής: Ως λαός ακόμη αρνούμαστε πεισματικά να αφομοιώσουμε, να αποδεχθούμε την έννοια του ενιαίου, οργανωμένου κράτους, σαν ανώτατου εγγυητή όλων των πτυχών της κοινωνικής μας ζωής. Στο βαθύ παρελθόν ανάγονται οι ρίζες αυτού του φαινομένου, που εντάθηκε μετά τον αιματηρό αγώνα της ανεξαρτησίας, ύστερα από τέσσερις αιώνες σκότους και υποταγής στις βλαπτικές συνήθειες των οθωμανών. Συστηματική απειθαρχία στους νόμους, ασυδοσία και προσπάθεια εξαγοράς της τελευταίας, μόνο για προσωπικά οφέλη, μέσα από την αδιάκοπη συναλλαγή με όλους τους εκπροσώπους ή τους θεσμούς του κράτους. Το βλέπουμε όλοι μας, κάθε μέρα, στη σημερινή Ελλάδα, σε μεγαλύτερο ή σε μικρότερο βαθμό. Εγκλωβισμός επίσης και ισόβια διάσπαση της κοινότητας στις αριθμητικά μικρότερες ομάδες: α) της εντοπιότητας, β) της επαγγελματικής συντεχνίας, γ) του πολιτικού κόμματος, δ) των δεσμών του αίματος. Πάντοτε εις βάρος του συνόλου. Κι αυτό επίσης εξακολουθούμε να το βιώνουμε κάθε μέρα στην Ελλάδα του σήμερα. Ετσι το κράτος μας καθιερώθηκε στην συνείδηση των πολιτών είτε ως ένας στυγνός εξυπηρετητής συμφερόντων είτε ως ένας μισητός αντίπαλος. Οχι πάντως σαν ειλικρινής αρωγός στα πολυποίκιλα προβλήματα του πολίτη. 

Αλλά, αν δεν αποκατασταθεί αυτή η σχέση, είναι προφανές πως δεν πρόκειται ποτέ τίποτε να αλλάξει. Πλέον χαρακτηριστική έκφραση της εν λόγω αντιφατικής καθιέρωσης συνιστά (από τη μια πλευρά) η σταδιακή μετατροπή της φοροαποφυγής σε εθνικό άθλημα. Κι από την άλλη, η μετεξέλιξη του "κράτους" σ' ένα είδος φαντάσματος, που, μέσα από την ανυπαρξία του, αδιαφορεί προκλητικά - ή δεν μπορεί καν - να παράσχει τα χρειώδη στους πολίτες του (αξιοπρεπή υγεία, παιδεία, ασφάλεια κλπ). Αλλά και σ' ένα λάφυρο διαρκείας των πολιτικών ηγεσιών - και των ιδιωτών που συνεργάζονται μαζί τους, από τον βιομήχανο μέχρι τον τελευταίο δημόσιο υπάλληλο. Μέσα σ' ένα τρομακτικό, βαθιά ριζωμένο, πελατειακό σύστημα "δούναι  και λαβείν". Και τα δύο αυτά θλιβερά φαινόμενα, στα οποία οφείλονται τα δεινά μας, εξελίχθηκαν ταυτόχρονα, στην σύντομη, νεοελληνική ιστορία, ανατροφοδοτώντας το ένα το άλλο. Ομως, με τους θεσμούς καταρρέοντες και μ' ένα τόσο πια φαύλο κράτος, σε καθεστώς ημιδιάλυσης, πολύ απλά ήταν (και είναι) παντελώς αδύνατον να υπάρξει δημοκρατία. Κι αυτό το έρεβος είναι η καρδιά του προβλήματος. Με δύο λόγια δηλαδή, έχουμε δημιουργήσει (οι ίδιοι, μόνοι μας) ένα άθλιο τέρας και μάλιστα όλα τα παραπάνω ευεξήγητα, δεν είναι καθόλου άσχετα με την διαχρονικά καταδήλως ατελή ψυχοσύνθεση του μέσου Ελληνα. Την οποία εντέχνως συντηρεί, καλλιεργεί και πλήρως εκμεταλλεύεται (δεκαετίες τώρα) το αχόρταγο σύστημα. 

Η ανώριμη ατομικότητα του μέσου Ελληνα πολίτη αποτελεί βασική αιτία των ισχυρών ανασφαλειών που τον διακατέχουν, με αποτέλεσμα την (προς κάθε κατεύθυνση) έλλειψη εμπιστοσύνης και τις γνωστές, διχαστικές του τάσεις. Στις οποίες οφείλουμε ως χώρα (να σημειωθεί αυτό) τα πιο βαριά από τα τραγικά παθήματα μας. Περαιτέρω, στην διαπιστωμένη, παιδικόμορφη αντίληψη των πραγμάτων, οφείλεται η προσέγγιση των καταστάσεων και όλων των σοβαρών προκλήσεων - όπως είναι για παράδειγμα η εκλογική ψήφος - με γνώμονα το συναίσθημα. Στο ανήλικον της λογικής, στο παραδοσιακώς πλέον ανιστόρητον και στην πρόδηλη έλλειψη παιδείας, που δεν έχει ανακόψει, αντίθετα συστηματικά έχει αποσαρθρώσει η πολιτεία, ιδίως κατά την μεταπολίτευση, οφείλεται η αδυναμία ευθυκρισίας, οι διάφορες εμμονές και η εξίσου γνωστή ελληνική, συνωμοσιολογική μανία, που μας ταλανίζουν αενάως. Αλλά, όταν δεν αξιολογείται από τους πολίτες η πραγματικότητα με βάση τη λογική, τότε δεν εξασφαλίζεται βέβαια η προλεχθείσα, απαιτούμενη, διανοητική κρίση, για να μπορέσουμε να βγούμε από την κρίση Και προκύπτουν μοναχά διάφορες σπασμωδικές, ακατανόητες ή και βίαιες, ακόμη, συναισθηματικές αντιδράσεις.

 Έτσι μπορούν ευχερώς να εξηγηθούν οι επαναλαμβανόμενες, σπειροειδείς εξάρσεις των κρίσεων που προανέφερα, η προγονοπληξία, η συστηματική μας καταφυγή στο πάλαι ποτέ ένδοξο "ξέρεις ποιός είμαι εγώ" αρχαιοελληνικό παρελθόν (αναμενόμενο, όταν οι σύγχρονοι δεν έχουμε να επιδείξουμε ούτε παρόν ούτε μέλλον) η σημαντική - κατ' εμέ όχι αύξηση αλλά  α π ο κ ά λ υ ψ η - του ποσοστού των ακραίων, οι, παλιότερα, χωρίς ρεαλιστικό στόχο άναρθρες κραυγές της πλατείας, ο προσηλυτισμός χιλιάδων πολιτών από επιτήδειους, η εκλογική συμπεριφορά στις τελευταίες αναμετρήσεις, η ψυχική πόλωση στο όργιο της ατασθαλίας και - ταυτόχρονα - η απαθής πλέον (και εκ του καναπέως αποδοχή από τους Ελληνες όλων των απίστευτων, πολιτικών παλινωδιών μα και των πρωτοφανών θυσιών που απαιτεί (και ξανααπαιτεί) η εφαρμογή των μνημονίων, που αισίως έφθασαν τα 4. Τίποτε όμως δεν πάει χαμένο, αφού η πολιτική ελίτ, με τις πρωτοφανείς κυβιστήσεις και τα λάθη της, καταβρόχθισε και τα τελευταία λείψανα εμπιστοσύνης των πολιτών. 

Υπάρχει πιθανότητα να ενηλικιώσει τούτο το εμπειρικό γεγονός, ως ένα βαθμό τουλάχιστον, την κρίση των Ελλήνων; Ιδωμεν.. Εκείνο, όμως, που επειγόντως, πριν απ' όλα, χρειαζόμαστε, δεν είναι ούτε τις αλλοδαπές επενδύσεις ούτε τα χρήματα εξ ουρανού. Αυτά ναι, συνιστούν διαχειριστικές ανάγκες για μια πρόσκαιρη ανάσα στην ελληνική ατλαντίδα του χρέους, που δέσμευσε προς ρευστοποίηση τις εθνικές γαίες για έναν ολόκληρο αιώνα. Εκείνο που χρειαζόμαστε - και δεν βλέπουμε δυστυχώς ούτε καθ' υποψίαν να συμβαίνει - είναι την δομική αλλαγή στην πολιτική σκέψη, την σοβαρή καταπολέμηση του πελατειακού συστήματος, την έντιμη συναίνεση και την άμεση χάραξη εθνικής πολιτικής, ανάμεσα σ' όλους τους ισχυρούς παίκτες του σήμερα - αυτούς έχουμε, με αυτούς αναγκαστικά θα πορευτούμε. Και βέβαια την εκπαίδευση του πολίτη στα νέα δεδομένα, βάζοντας οριστική ταφόπλακα στις απάτες αλλά και τις αυταπάτες των τελευταίων ηγεσιών. Η εφαρμογή της απλής αναλογικής φαντάζει (όχι άδικα) σε κάποιους ως καταστροφική. Επειδή όμως με το καλό δεν διακρίνεται κανένα φως, ίσως (λέω ίσως) ένα πολύπλοκο εκλογικό αποτέλεσμα να υποχρεώσει τα κόμματα να μεταβάλουν επιτέλους την κουλτούρα της πολιτικής τους. Και να χτιστεί εξ ανάγκης, "με το ζόρι" (γιατί μόνο από αυτό καταλαβαίνουμε) μία στοιχειώδης ενότητα σ' αυτόν τον ταλαιπωρημένο τόπο. Χωρίς την οποία ενότητα, υπό τις νέες, άγριες συνθήκες στην ευρώπη και τον κόσμο, είμαστε απλώς χαμένοι. 

Οι παλιοί τρόποι διακυβέρνησης μας οδήγησαν σε αδιέξοδο, χρεοκόπησαν και είναι ήδη νεκρό γράμμα. Αυτό δεν αμφισβητείται από κανέναν. Οι νεκροί λοιπόν με τους νεκρούς και οι ζωντανοί με τους ζωντανούς. Με ληγμένες συνταγές δεν θεραπεύεται καμία ανικανότητα. Στο μεταξύ, όσα καινούργια κεφάλαια κι αν έρθουν, όσα ασημικά κι αν πουλήσουμε, όσες χρυσόσκονες κι αν ραντίσουν στα κεφάλια μας, επί της ουσίας δεν θα γίνει τ ί π ο τ ε. Ολα θα εξαφανιστούν ανέτως στη μαύρη τρύπα της ελληνικής οικονομίας, αν και εφόσον αξιοποιηθούν πάλι μέσα από τις ίδιες αρρωστημένες δομές, τις ίδιες παλαιοκομματικές μεθόδους και - κυρίως - τα ίδια, χαλασμένα μυαλά του παρελθόντος. Πρέπει να αφήσουμε πίσω όλους και όλα, όσα συνετέλεσαν στην οπισθοδρόμηση. Αλλιώς δεν υπάρχει καμία (όχι ελπίδα αλλά) σανίδα σωτηρίας. Πέρα από την ευημερία των αριθμών που παρατηρούν σαν μικροβιολόγοι και προσδοκούν οι τεχνοκράτες, ο λαός της Ελλάδας έχει ανάγκη να επιβιώσει με αξιοπρέπεια μέσα σε ένα αληθινά δημοκρατικό περιβάλλον, διακόσια χρόνια από την απελευθέρωση του. Κι αυτό είναι το πραγματικό ζητούμενο, καθώς η δημοσιονομική κρίση, το σύμπτωμα του, έχει πολλά ακόμη χρόνια δρόμο...

Στην περίπτωση της δικαιοσύνης δεν υπάρχει μυρσίνη ούτε δοξαστικά, όπως λένε οι στίχοι του Ελύτη, και τώρα που το καλοσκέφτομαι ο ήλιος είναι αδύναμος και θαμπός, τελείως αναντίστοιχος με τις ανάγκες των ανθρώπων και με την ικανοποίηση του περί δικαίου αισθήματος. Οπότε είναι κομματάκι δύσκολο και να την εννοήσεις τη δικαιοσύνη. Είμαι βέβαιος ότι όλοι μας έχουμε μπλεχτεί ηθελημένα ή αθέλητα με τη δικαιοσύνη και έχουμε ταξιδέψει επιβάτες στη γαλέρα της. Έχω κι εγώ το μερίδιό μου στη διαδικασία της απονομής δικαιοσύνης και η εμπειρία μου συνοψίζεται στο κοινότοπο: "Ου μπλέξεις!" Επί τροχάδην λοιπόν, κάποιος δύστυχος ναρκομανής αποπειράθηκε να διαρρήξει το αυτοκίνητό μας -ψάχνοντας ποιος ξέρει τι- και έγινε αντιληπτός από τον φρουρό της παρακείμενης πρεσβείας (ούτε 50 μ. μακριά). Ακολούθησε η επ' αυτοφόρω σύλληψή του, και μετά από περίπου ένα χρόνο κληθήκαμε στο δικαστήριο για τη δίκη. Εκτός από εμάς, που βαφτιστήκαμε μάρτυρες κατηγορίας, αν και δεν είχαμε τίποτα να εισφέρουμε που να προσομοιάζει με μαρτυρία, δεν υπήρχε κανένας. Ούτε ο κατηγορούμενος, ούτε ο φρουρός της πρεσβείας -μοναδικός αυτόπτης μάρτυρας-, ούτε αστυνομικοί τελος πάντων του Α.Τ., όπου οδηγήθηκε μετά τη σύλληψή του και φυσικά ούτε δικηγόρος από την πλευρά του. Η υπόθεση αναβλήθηκε για να εκδικαστεί την επομένη χρονιά, αλλά οι συνθήκες ήταν ακριβώς πανομοιότυπες... Την τέταρτη φορά παρακαλέσαμε το δικαστήριο να απαλλάξει τη γυναίκα μου από το βάσανο να πηγαίνει από το πρωί και να φεύγει άπρακτη με τη μισή μέρα χαμένη, δεδομένου ότι εκτός από την κυριότητα του αυτοκινήτου δεν είχε να καταθέσει τίποτ' άλλο. Η απάντηση ήταν ένα μεγαλοπρεπέστατο όχι, συνοδευόμενο με την απειλή ότι θα της επιβληθεί πρόστιμο, αν την επόμενη φορά δεν παρουσιαστεί. Τόσο καλά! Φίλοι, η ιστορία των συνεχών αναβολών με μόνιμη παρουσία από τη μεριά μας και μόνιμη απουσία όλων των άλλων παραγόντων της δίκης συνεχίστηκε για οκτώ -καλά διαβάσατε- συναπτά έτη. Ευτυχώς την όγδοη (!) φορά που η γυναίκα μου παρουσιάστηκε στο δικαστήριο, έτυχε να προεδρεύει ένας άνθρωπος με κατανόηση και την απάλλαξε από κάθε παρουσία στο μέλλον. 

Περιπτώσεις όπως η δική μου που σας παρέθεσα και χιλιάδες άλλες, κατά τις οποίες η απονομή δικαιοσύνης σέρνεται σε ανυπολόγιστο βάθος χρόνου και γλιστρά και χάνεται σε διάφορες "νόμιμες" ρωγμές του δικαιϊκού μας συστήματος, ουσιαστικά ισοδυναμεί με μη απονομή δικαιοσύνης. Ο ήλιος της, για να επανέλθω στους στίχους του Ελύτη, δεν σηκώνεται στο στερέωμα. Περιπτώσεις -πάμπολες και προκλητικές-, όπου οι ισχυροί οικονομικά, πολιτικά, κοινωνικά όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη σχεδόν πάντοτε έχουν ευμενή αντιμετώπιση, για να το θέσω ευγενικά, ενώ κάποιοι άλλοι των οποίων το κατηγορητήριο ή τα αποδεικτικά στοιχεία δεν αντέχουν στη σύγκριση με τους ισχυρούς αντιμετωπίζουν βαριές ποινές και στη πλάτη τους επάνω εξαντλείται όλη η αυστηρότητα του νόμου. Τρανό παράδειγμα η επιβληθείσα ποινή προ ημερών στην πανεπιστημιακό Ηριάννα Β. Λ., η οποία καταδικάστηκε σε κάθειρξη 13 ετών δίχως καμιά αναγνώριση ελαφρυντικού και χωρίς αναστολή! Αν θέλετε διαβάστε εδώ: www.efsyn.gr/arthro/13-hronia-poini-apo-mia-kataskeyasmeni-ypothesi Ενώ ο κ. Χαρδούβελης, που επικαλέστηκε άγνοια του νόμου, αθωώθηκε πανηγυρικά. Περισσότερα εδώ: thefaq.gr/apofasi-odigos-gia-to-xeplyma-mitsotaki-marevas-gia-ta-ellipi-pothen-esches-ke-to-voltero-i-athoosi-chardouveli-gia-ta-xechasmena-pothen-esches/ Στη Χαλκιδική, το τριμελές πλημμελιοδικείο καταδίκασε 77χρονο που είχε πάρει μέρος στις κινητοποιήσεις εκεί για τις Σκουριές, σε έναν χρόνο φυλάκιση με τριετή αναστολή για αντίσταση κατά της Αρχής! Σημαντική λεπτομέρεια, ο συγκεκριμένος έχει αναπηρία στο ένα πόδι και, επειδή δεν μπορεί να τρέξει, ήταν ο μόνος που συνελλήφθη, αφού πρώτα ξυλοκοπήθηκε αγρίως από τους πραίτωρες, με αποτέλεσμα να νοσηλευτεί στο νοσοκομείο για μία εβδομάδα. Και δαρμένος και καταδικασμένος. Περισσότερα εδώ: www.alfavita.gr/arthron/koinonia/exorgistiki-katadiki-toy-77hronoy-agonisti-poy-xylofortosan-ta-mat. Και πολλές άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις "ων ουκ έστιν αριθμός". 

Φίλοι μου, νομίζω ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο αποθαρρυντικό από την ανυπαρξία ή την ανισότητα στην απονομή της δικαιοσύνης. Είναι κάτι που σε συνθλίβει και σε οδηγεί στα τάρταρα της απόγνωσης και της κατάθλιψης ή τρέφει ανεξέλεγκτες πυρκαγιές μίσους και εκδικητικότητας. Μέσα σ' όλα αυτά τα τοξικά προσθέστε και κάτι ακατανόητες -το μετριοπαθέστερον- νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης, όπως π.χ. την άρση του απορρήτου στους δικηγόρους, την προσθήκη κάποιων άρθων που "εμπλουτίζουν" επί το αυταρχικότερον το αντιτρομοκρατικό νομικό οπλοστάσιο (άρθρα 187 & 187Α), που ευτυχώς κατόπιν αντιδράσεων αποσύρθηκαν, που σε κάνουν να αναρωτιέσαι...  

Πολύ δικός μου φίλος, εξαιρετικός και έμπειρος δικηγόρος, στις συζητήσεις που κατά καιρούς κάνουμε σχετικά με την απονομή δικαιοσύνης στην πατρίδα μας, μου έχει πει ότι χρειάζεται, κατά μέσον όρο, μια υπόθεση για να τελεσιδικήσει -κρατηθείτε- 1.580 ημέρες! Μου έχει διηγηθεί επίσης για προέδρους δικαστηρίων που χρειάζονται τρία χρόνια για να εκδώσουν απόφαση, για δικαστές που με περισσή αυθαιρεσία περιορίζουν απολογίες και μαρτυρικές καταθέσεις, κι άλλα ωραία προς δόξαν της δικαιοσύνης πάντοτε. Χαρακτηριστικά, μου είπε ότι αν επρόκειτο να καταγράψει εν είδει Μαύρης Βίβλου ό,τι έχει ο ίδιος συναντήσει στη μακροχρόνια καριέρα του, από εδώ και πέρα δεν θα μπορούσε να ασχοληθεί με τίποτ' άλλο! Ακολουθεί το κείμενο του φίλου μου που, επειδή δεν έχει τίτλο, αντ' αυτού βάζω μια φωτογραφία:

Καθημερινά πληθαίνουν τα περιστατικά, που επιβεβαιώνουν ότι ο -άμποτε νευραλγικός, κοινωνικός- πυλώνας της δικαιοσύνης έχει με ταχείς ρυθμούς εισέλθει σε φάση κανονικής μετάλλαξης. Δεν αποτελεί είδηση βέβαια ότι το υψίστης σημασίας έργο της απονομής του δικαίου αργεί. Το γνωρίζουν πολύ καλά όσοι έχουν σχέση με τον χώρο, περιστασιακή ή μη. Αλλά ο ρυθμός της αργίας είναι πια φανερό ότι επεκτείνεται και -το χειρότερο- εμπεδώνεται. Ομως, δεν είναι ζήτημα ρομαντικής προσέγγισης η ελέω πτώχευσης υποταγή των δικονομικών λειτουργιών σε (ψευτο)λογιστικούς κανόνες. Είναι καίριο ζήτημα της Δημοκρατίας η καταπολέμηση της διεκπεραιωτικής υπερπαραγωγής του δικαστηριακού θεαθήναι, από πολυμελή θίασο χιλιάδων (ανύποπτων ή υποψιασμένων) διάδικων, δικηγόρων, δικαστών, εισαγγελέων και υπαλλήλων. Που για τους τύπους τρέχουν, πέρα δώθε, σαν εργοστασιακοί σταχανοβίτες, εγλωβισμένοι σε στροβίλους διατάξεων, εγγράφων και προθεσμιών. Το ότι μεταμορφωνόμαστε σε λαχειοφόρο των απανταχού παραβατών, αποκτά τεράστια σημασία, ηθική και πρακτική, με τη χώρα οικονομικά κατεστραμμένη, εξαιτίας αναρίθμητων ατιμώρητων επιτήδειων και επίορκων. Τα κακώς κείμενα στο επονομαζόμενο και τελευταίο καταφύγιο των πολιτών, ουκ ολίγα, παρότι ο αναγκαίος, αυτονόητος εκσυγχρονισμός συνιστούσε επάρατη μνημονιακή υποχρέωση, που μας επέβαλλαν οι ξένοι δυνάστες, όσο εμείς ασχολούμασταν με το πως θα παρατείνουμε την "διασκέδαση" είτε δια των δανεικών είτε δια των εξυπηρετήσεων. Η γραφειοκρατία θηριώδης. Συνεχείς οι τροποποιήσεις των νόμων, περαιτέρω καταβύθιση των υποθέσεων, μετάθεση των προβλημάτων απ' τον έναν στον άλλον, τραγική έλλειψη υποδομών, συνεχείς αυθαιρεσίες ή λάθη λειτουργών, μη εκτέλεση των αποφάσεων (τη θέση της αναγκαστικής έχει πάρει η εθελοντική εκτέλεση), μεταμόρφωση των δικαστηρίων σε μηχανές είσπραξης - απόδοσης φόρων, τελών, ενσήμων και παραβόλων. Πίσω απ' την κουρτίνα του ταμείου, της μόνης παραμέτρου που λειτουργεί σαν καλοκουρδισμένο μοτέρ, βασιλεύουν, ως επί το πλείστον, η καθυστέρηση (στην πιο τρομακτική της έκδοση) και η πρωτότοκη της κόρη, η πασίγνωστη "αναποτελεσματικότητα", αφού το θηλυκό ουσιαστικό της υποθέσεως, η ταχύτητα, συνιστά αγνοούμενη έννοια στον ελλαδικό, δημόσιο πλανήτη - παρότι η σημασία της στον κοινωνικά σημαντικότατο αγώνα της προς τους πολίτες απονομής δικαιοσύνης είναι θεμελιώδης. Στον ποινικό τομέα η στροφή της αποστολής των δικών σε φορο-εισπρακτικό κακέκτυπο, έχει ξεπεράσει κάθε όριο, όπως οι καταδικασμένοι πληρώνουν τις ποινές τους ή (αν δεν μπορούν ή δεν θέλουν ή δεν προβλέπεται) μετ' ολίγον, πολύ ολίγον, απολύονται. Οι με συνεχείς (υποτίθεται έκτακτους) νόμους επαναλαμβανόμενες - άρα με χαρακτήρα μονιμότητας - παραγραφοποιήσεις, εξαγορές, αθρόες απολύσεις κρατουμένων, αν μη τι άλλο, κυοφορούν τερατογενέσεις. Δεν μπορεί να αποτιμώνται τα πάντα σε χρήμα, ούτε να αποφυλακίζονται σε ελάχιστο διάστημα εγκληματίες, που έχουν καταδικαστεί σε καθείρξεις για κακουργήματα, επειδή έχουνε φρακάρει οι φυλακές. Να επιλέγονται δηλαδή ανατριχιαστικές δήθεν λύσεις, που καταλύουν κάθε έννοια λογικής και δεν συναντώνται ούτε στα κράτη της υποσαχάριας ζώνης. Με την έλευση του 2017 υποδεχόμαστε και τις πρώτες, από συστάσεως κράτους, δικαστικές αποφάσεις στις τακτικές αγωγές των αστικών δικαστηρίων, χωρίς (!) ακροαματική διαδικασία. Για την αντιμετώπιση των αδιανόητων καθυστερήσεων, που μας κατέταξαν ελάχιστα πιό πάνω απ' το Αφγανιστάν, το Σουρινάμ και την εξωτική Γουινέα (κατά μέσο όρο 1580 μέρες για την περάτωση μιας υπόθεσης!) συνέλαβαν την ιδέα κάποιοι καλλιτέχνες, που προσέλαβε η τελευταία "καθηγεσία". Μία, ακόμη, θεσμική έκπτωση μπήκε σε εφαρμογή, παρά την αντίσταση του δικηγορικού κλάδου, για πρώτη φορά σε χώρα του πολιτισμένου κόσμου. Κι αν όχι ήδη, πολύ σύντομα θα δρέψουμε τους δηλητηριώδεις καρπούς των αλόγιστων αυτών πράξεων, που συνδιαμορφώνουν και επιβεβαιώνουν το πλαίσιο της βαθιάς υπανάπτυξης του τόπου. Ενώ, όπως βλέπουμε, συνεχώς ενισχύονται, δυστυχώς και υπό αριστερή (με ή χωρίς εισαγωγικά) διακυβέρνηση, οι παθογένειες της κοινωνίας μας, οι ελπίδες για βελτίωση συρρικνώνονται. Και δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε σε κάποια κρυστάλλινη σφαίρα, για να μαντέψουμε που οφείλονται τα προβλήματα μας αλλά, κυρίως, προς τα που οδεύει η κατάσταση...

"Η πρόταση των θεσμών περιλαμβάνει: μέτρα που οδηγούν στην περαιτέρω απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, περικοπές συντάξεων, νέες μειώσεις στους μισθούς του δημοσίου τομέα καθώς και αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα, την εστίαση και τον τουρισμό, με ταυτόχρονη κατάργηση των ελαφρύνσεων στη νησιωτική Ελλάδα.

Οι προτάσεις αυτές που παραβιάζουν ευθέως το ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο και τα θεμελιώδη δικαιώματα: στην εργασία, την ισότητα και την αξιοπρέπεια, αποδεικνύουν ότι στόχος κάποιων εκ των εταίρων και των θεσμών, δεν είναι μια βιώσιμη και επωφελής συμφωνία για όλα τα μέρη, αλλά η ταπείνωση ολόκληρου του ελληνικού λαού.

Οι προτάσεις αυτές αναδεικνύουν κυρίως την εμμονή του ΔΝΤ στη σκληρή και τιμωρητική λιτότητα και κάνουν πιο επίκαιρη από ποτέ την ανάγκη οι ηγετικές ευρωπαϊκές δυνάμεις να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να πάρουν πρωτοβουλίες που θα δίνουν επιτέλους οριστικό τέλος στην ελληνική κρίση δημόσιου χρέους, μια κρίση που αγγίζει και άλλες ευρωπαϊκές χώρες απειλώντας το ίδιο το μέλλον της ευρωπαϊκής ενοποίησης."       Από το διάγγελμα του πρωθυπουργού Αλ.Τσίπρα στις 27/6/2015.

Αυτά -τα πολύ σωστά- έλεγε, ανάμεσα σε πολλά άλλα, στο όχι και τόσο μακρινό 2015 ο πρωθυπουργός μας. Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε υπέστη μια δομικού τύπου μεταμόρφωση -όχι μόνο αυτός-, έτσι ώστε να φτάσει να ισχυρίζεται και να καμαρώνει για τα απίστευτα πράγματα που μια -υποτίθεται- αριστερή κυβέρνηση συνομολόγησε και έκτοτε εφαρμόζει. Για όσα θα διαβάσετε παρακάτω, αφορμή ήταν η συνέντευξη που έδωσε την περασμένη βδομάδα ο Αλ. Τσίπρας στον ΑΝΤ1 και στον Ν. Χατζηνικολάου, το κλείσιμο -κατά πάσα πιθανότητα της 2ης αξιολόγησης με τα συγκεκριμένα συμπεφωνηθέντα και η ομιλία-μασάζ στην κοινοβουλευτική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ αυτή την εβδομάδα. Όποιος ενδιαφέρεται να ξαναθυμηθεί τη συνέντευξη, μπορεί να ανατρέξει εδώ: www.youtube.com/watch?v=YUzGgCIry8E. Άφησα επί τούτου να περάσουν λίγες ημέρες, ώστε να τα σχολιάσω νηφάλια και δίκαια. Γιατί πραγματικά χρειάζεται ψυχραιμία για να καταλήξεις σε μερικά λογικά συμπεράσματα. Βέβαια οδυνηρά, αφού μέσα σε όλα αυτά βρίσκεσαι κι εσύ με τα όνειρά σου, τα θέλω σου, τις μύχιες ελπίδες σου.  Κρίνεις και κρίνεσαι συγχρόνως. Αναμετριέσαι με τις ψευδαισθήσεις και τις φρούδες ελπίδες, όχι μόνο των άλλων αλλά και με τις δικές σου, στο λεπτό σημείο που μπλέκονται ακατάλυτα η συλλογική λειτουργία με την ατομική. 

Διαβάζεις τα ωραία και καλά που είπε εκείνη τη νύχτα Παρασκευής προς Σάββατο, τον Ιούνιο του '15, και αναρωτιέσαι σήμερα τι από όλα αυτά που ξόρκιζε ο Αλέξης τότε, τι δεν νομοθετήθηκε; Τον Γενάρη του '15 εκλέχτηκε για να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα κοινωνικής σωτηρίας, το περίφημο πρόγραμμα της Θεσ/νίκης. Δεν εφάρμοσε σχεδόν τίποτα από τα υπεσχημένα και το χειρότερο απ' όλα αντέστρεψε και ακύρωσε τη λαϊκή ετυμηγορία μιας κορυφαίας διαδικασίας στα πλαίσια της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, που είναι το δημοψήφισμα. Μήπως το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έγινε νόμος του κράτους;Ασφαλώς όχι. Μήπως τουλάχιστον έφερε ένα "ηπιότερο" μνημόνιο; Ούτε κατά διάνοια! Το 3ο και "αριστερό" επονομαζόμενο μνημόνιο, όπως ξέρουμε τώρα πάρα πολύ καλά, είναι εξίσου φαρμακερό και αντιαναπτυξιακό με τα δύο προηγούμενα. 

Αλλά ας απομακρυνθούμε από την τραυματική εμπειρία του δημοψηφίσματος και ας προσγειωθούμε στο σήμερα, ενάμιση χρόνο μετά την επανεκλογή της κυβέρνησης με την υπόσχεση ότι θα διαχειριστεί το 3ο μνημόνιο με μεγαλύτερη κοινωνική ευαισθησία και ταξική μεροληπτικότητα. Ως τώρα ελάχιστα έχουμε δει που να δικαιολογούν τις επαγγελίες του "παράλληλου προγράμματος" του ΣΥΡΙΖΑ ότι θα χαρακτηρίζονταν από τα δύο προαναφερθέντα γνωρίσματα. Ένα έκτακτο βοήθημα τα Χριστούγεννα που μας πέρασαν, βοήθημα και κάρτα αλληλεγγύης για λίγες εκατοντάδες χιλιάδες, και η επέκταση της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης σε ανέργους και ανασφάλιστους. Αυτά είναι τα θετικά. Υπάρχουν όμως και τα αρνητικά που δυστυχώς είναι περισσότερα, έχουν επίπτωση σε όλους -ισχυρούς και αδύναμους αντάμα- και νομοτελειακά εξασθενούν με σταθερό ρυθμό εκείνους που "αντέχουν" ακόμα. Μια σταδιακή φτωχοποίηση, μια οικονομική εξίσωση προς τα κάτω. Δηλαδή σε κάποιους δίνει τον αναπνευστήρα ώστε στοιχειωδώς να κρατούν το κεφάλι πάνω από τη στάθμη του νερού, τόσο όσο να μην πνίγονται, και ταυτόχρονα σπρώχνει σταθερά προς τα κάτω το κεφάλι κάποιων άλλων.

Αυτή είναι πραγματικότητα πέρα από επικοινωνιακά φτιασίδια για τη συντριπτική πλειονότητα των συμπολιτών μας, οι οποίοι ανήκουν σε μία από τις δύο κατηγορίες. Στενοχωρήθηκα και συγχρόνως εκνευρίστηκα, λοιπόν, όταν άκουσα τον Αλ. Τσίπρα στην αρχή της συνέντευξης να καμαρώνει για το πλεόνασμα του 2016 (4,19% του ΑΕΠ, κάπου 6,9 δισ. ευρώ), λέγοντας χαρακτηριστικά ότι είναι 42 φορές μεγαλύτερο του προβλεπομένου από το ΔΝΤ και ότι πρέπει να κάνουμε τον σταυρό μας γιατί αλλιώς θα μας ζητούσαν 42 φορές περισσότερα μέτρα. Πέραν του ολοφάνερου παραλογισμού αυτού του ισχυρισμού -κάτι άλλο ήθελε να πει-, ας δούμε πώς φτάσαμε σε αυτό το όντως εντυπωσιακό πλεόνασμα. Υπενθυμίζω λοιπόν ότι ο ΦΠΑ για πολλά καταναλωτικά είδη από 13%, πήγε στο 23-24%. Υπενθυμίζω ότι οι εισφορές για την υγειονομική περίθαλψη αυξήθηκαν για όλους. Επίσης αυξήθηκε για σχεδόν όλους η προκαταβολή φόρου. Υπενθυμίζω την κατάργηση του ΕΚΑΣ, τις σημαντικές περικοπές στις επικουρικές συντάξεις και τις συντάξεις χηρείας, αλλά και την αύξηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης. Επίσης συμμετοχή στα 6,9 δισ. ευρώ έχουν αναμφισβήτητα οι διάφορες πωλήσεις κρατικής περιουσίας, όπως ποσοστού του ΟΛΠ, του Αστέρα Βουλιαγμένης, της Κασσιώπης στην Κέρκυρα κ.ά. 

Αν αυτό το πρωτογενές πλεόνασμα προερχόταν από πραγματική οικονομική δραστηριότητα των διαφόρων τομέων της οικονομίας, από εξαγωγές, τότε ναι, θα συνέτρεχε λόγος υπερηφάνειας και αισιοδοξίας. Όμως η κυβέρνηση καυχιέται γιατί το εξασφάλισε από φορομπηχτική πολιτική, από ξεπούλημα δημόσιας περουσίας, και άλλες περικοπές που φτωχοποιούν περαιτέρω τον ελληνικό λαό. Λογικό; Φυσικά όχι. Πράγματι όμως, στον παραλογισμό να χρησιμοποιεί αυτό το πλεόνασμα σαν επιχείρημα για το κλείσιμο της 2ης αξιολόγησης, στη συμφωνία για την αναδιάρθρωση του χρέους και στην επίτευξη χαμηλότερων πρωτογενών πλεονασμάτων για λιγότερα χρόνια μετά το 2018. Δηλαδή η κυβέρνηση αισθάνεται δικαιωμένη γι' αυτά που εφαρμόζει και διαλαλεί ότι βαδίζει στον δρόμο της οικονομικής αρετής. Παραδέχεται ότι υπάρχουν δυσκολίες (για εμάς τους άλλους), αλλά έχει πλάνο, πιστεύει σε όσα κάνει και διαπραγματεύεται, ενώ διακηρύσσει με στεντόρεια φωνή ότι τώρα που, από αντιμνημονιακοί, είδαν το φως το ανέσπερον και έγιναν αναγεννημένοι μνημονιακοί θα βγούμε από τα μνημόνια, θα σπάσουμε τα δεσμά της επιτροπείας και θα μπούμε πλησίστιοι στη δίκαιη ανάπτυξη... 

Πριν από τρία χρόνια για ένα άλλο πλεόνασμα, μιας άλλης κυβέρνησης, ο καλός μας πρωθυπουργός έλεγε: "Το πλεόνασμά τους είναι σεσημασμένο για τους Έλληνες. Σ’ αυτό κρύβονται όλες οι αμαρτίες, όλες οι πληγές, όλη η σήψη, όλη η απάτη της σημερινής πολιτικής. Σ’ αυτό κρύβεται το δράμα εκατομμυρίων ανθρώπων, η καταστροφή νοικοκυριών και επιχειρήσεων, οι λιποθυμίες παιδιών από ασιτία, τα εκατομμύρια των ανέργων, η ζωή εν τάφω στα νοσοκομεία, στα ψυχιατρεία και στα άσυλα ανιάτων, οι παγωμένες νύχτες και οι πεινασμένες μέρες χιλιάδων και χιλιάδων συνταξιούχων"  Α. Τσίπρας, 21/3/2014, για το πρωτογενές πλεόνασμα της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου.  

Τι άλλαξε από τότε, Αλέξη μου; Οι άνεργοι δεν υπερβαίνουν το ένα εκατομμύριο, δίχως να προσθέσουμε όσους δουλεύουν με ελαστικούς όρους απασχόλησης; Άνθρωποι δεν εξακολουθούν να σιτίζονται από σκουπιδοτενεκέδες; Μη δίνεις πολλή σημασία τι λέει επ' αυτού ο μέντοράς σου. Μήπως οι νέοι της πατρίδας μας δεν εξακολουθούν να μεταναστεύουν; Η πραγματικότητα που βιώνουν οι συμπολίτες σου, επί παραδείγματι στις δημόσιες υπηρεσίες ή στα νοσοκομεία, νομίζεις ότι έχει βελτιωθεί;  Άλλωστε η σημερινή πολιτική που εφαρμόζεις -εισαγόμενη κατά βάση, μην ξεχνιόμαστε- βασίζεται σε ανάλογα μνημόνια όπως τότε. Έτσι "ανεπαισθήτως", όπως λέει ο ποιητής, από την αποδοχή εκ μέρους σου της καταστρεπτικής φύσης των μνημονίων, πέρασες στην αποδοχή των μνημονίων σαν παράγοντες ανάπτυξης και προόδου. Δυστυχώς έχεις αποδεχτεί -έστω εκβιαζόμενος- τη βάρβαρη λιτότητα των μνημονίων, που διαχέουν τα βάρη της καπιταλιστικής κρίσης στην πλάτη των πολλών προς όφελος των λίγων. Έχεις αποδεχτεί τους οικονομικούς στόχους των μνημονίων, οι οποίοι, για να υλοποιηθούν, απαιτούν τους οικονομικούς πόρους που διατίθενται σε ένα σύγχρονο κράτος πρόνοιας. Μήπως σου θυμίζει κάτι αυτό; Τα μνημόνια συνήθως επιβάλλονται σαν μια ανώτερη αξία που οφείλει να αναγνωρίσει και να ενσωματώσει το Σύνταγμα της χώρας όπου εφαρμόζονται. Κάποτε εσύ και φυσικά κι όλοι εμείς θεωρούσαμε ότι τα μνημόνια είναι ένας αρνητικός παράγοντας ανάπτυξης και προόδου μιας χώρας και τουναντίον οδηγούν στη φτώχεια, σε λιγότερη δημοκρατία, στην αποανάπτυξη και στην εμφάνιση νοσηρών πολιτικοκοινωνικών φαινομένων. Πώς μπορεί τώρα να ισχυρίζεσαι ή ακόμη χειρότερο να πιστεύεις ότι εφαρμόζοντας το κακό θα αποκομίσεις το καλό; 

Να υποθέσω ότι όλα αυτά συμπεριλαμβάνονται στις ψευδαισθήσεις που είχες και επικαλέστηκες ξανά στη συνέντευξή σου στον Χατζηνικολάου; Ότι δηλαδή έτρεφες αριστερές εμμονές και φαντασιώσεις, όχι μόνο για τον συσχετισμό των δυνάμεων και τις ευρωπαϊκές αξίες και κεκτημένα αλλά και για τα ίδια τα μνημόνια; Εκτός αν τους δουλεύεις όλους, κάνεις τον καλό και υπάκουο μαθητή στις νέες θεωρίες και την κατάλληλη στιγμή, να, καλή ώρα τώρα που βγήκε ο φίλος μας ο Μακρόν, θα τους τη φορέσεις. Όμως δεν το πιστεύω... 

Πριν απόλίγες μέρες είδα το Εγώ ο Ντάνιελ Μπλέικ, την τελευταία ταινία του Κεν Λόουτς. Με δέος και στενοχώρια είδα ότι αυτό που περιγράφει η ταινία για την Αγγλία, δηλαδή την ανασφάλεια, την ανέχεια, το ξεχαρβάλωμα του κοινωνικού κράτους για τους πολίτες της, εμφανίζει πολλά κοινά σημεία με τη δική μας πραγματικότητα. Η ιστορία που περιγράφει δεν είναι ακραία, ούτε τόσο ιδιαίτερη. Αποτελεί κοινό τόπο για πάρα πολλούς, των οποίων ο αριθμός συνεχίζει να μεγαλώνει. Είναι μια ταινία, που αντίθετα με την τρέχουσα και επικρατούσα άποψη περί άσκησης της πολιτικής που εστιάζει σε διάφορα ποσοστά και δείκτες, αυτή εστιάζει στους πραγματικούς ανθρώπους και στα ακόμη πιο αληθινά βάσανά τους. Αν δεν έχεις δει την ταινία, προσπάθησε να βρεις λίγο χρόνο, το αξίζει!  Ίσως σε βοηθήσει να καταλάβεις ότι δεν υπάρχει κανένα επίδομα, όπως κι αν το ονοματίσεις, που μπορεί να ισοφαρίσει τη ζημιά που έχει γίνει στην κοινωνία. Και σε παρακαλώ, την επόμενη φορά που θα μοιράσεις "κοινωνικό μέρισμα", όπως άκουσα ότι υποσχέθηκες στην τελευταία σύνοδο της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ, σκέψου και τον δύστυχο τον Τσακαλώτο. Την πρώτη φορά που μοίρασες το επίδομα, θυμάσαι οι "θεσμοί" τι χουνέρι του έκαναν; Τον υποχρέωσαν να γράψει και να υπογράψει δέσμευση ότι: "Τίποτα δεν πρόκειται να ξαναδοθεί χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των θεσμών" και το εκπληκτικό "Τυχόν διανομή δημοσιονομικού πλεονάσματος θα έχει στόχο δομές αλληλεγγύης και αναπτυξιακή λογική κι όχι την πρόσκαιρη αύξηση της κατανάλωσης". Την επόμενη φορά θα τον κλείσουν σε κανένα δωματιάκι εκεί στο Γιούρογκρουπ, θα του βάλουν δίπλα αυτόν τον Ντομπρόφσκις με την εκφραστική φωνή να του διαβάζει αποσπάσματα από έργα του Φρίντμαν και ο ίδιος να γράφει τιμωρία χίλιες φορές το κείμενο που συνέταξε τον περασμένο Γενάρη.   

Δυστυχώς ο ΣΥΡΙΖΑ από παράγοντας ελπίδας και περηφάνιας για πολλούς Ευρωπαίους και όχι μόνο για τους Έλληνες έγινε ένα μέρος του προβλήματος που αντιμετωπίζει η ήπειρός μας. Το ακόμη χειρότερο είναι ότι διαψεύδοντας τις ελπίδες πολλών ανθρώπων τροφοδοτεί τα αισθήματα απαξίωσης της πολιτικής, μετέχει στην επικράτηση της ισοπεδωτικής λογικής ότι όλοι είναι ίδιοι, αφού άλλα λένε κι άλλα κάνουν, και τροφοδοτεί στο μέτρο που του αναλογεί την άνοδο φασιστικών εθνικιστικών ρατσιστικών δυνάμεων στο πολιτικό προσκήνιο. Πραγματικά σε σύντομο χρονικό διάστημα βρέθηκε από την πρώτη εθνική στην κατήφεια της τρίτης... Φυσικά δεν μιλώ για δημοσκοπική κατρακύλα.  Η κατρακύλα είναι αξιακή και με πονάει που το λέω αυτό. Μετείχα μαζί με άλλους σε αυτό το εγχείρημα, με πολλές ελπίδες και με μια αίσθηση ιστορικής -επιτέλους- δικαίωσης. Ειλικρινά δεν μπορώ να φανταστώ, πόσω μάλλον να διακρίνω, πώς μπορεί η Αριστερά να ξαναπιάσει το νήμα με την κοινωνία, πώς μπορεί -αν όχι να ηγηθεί- τουλάχιστον να συμπαραταχθεί με τα κινήματα που κάποια στιγμή -δεν είμαι σε θέση να προσδιορίσω πότε- νομοτελειακά θα αναπτυχθούν. Πάντως η πρωτοδεύτερη φορά Αριστερά έβαλε πολύ κόσμο από τον φούρνο στην κατάψυξη, μοίρασε μπόλικες ψευδαισθήσεις και βεβαίως θα έρθει και η στιγμή του ταμείου. Φυσικά όταν ο Κούλης θεωρείται μεταρρυθμιστής και αυτοδημιούργητος, η Φώφη ορκισμένη σοσιαλίστρια, ο Ζουράρις η ενσάρκωση του σύγχρονου διανοούμενου, ο Κουτσούμπας και η Κανέλλη συνεπείς κομμουνιστές, ο Πορτοσάλτε και ο Μπογδάνος υποδείγματα δημοσιογράφων, το σαρβάιβορ η επιτομή της διασκέδασης και ο Σώρρας σωτήρας για χιλιάδες συμπολιτών μας, αναρωτιέσαι: Πώς είναι δυνατόν η Αριστερά να διαφέρει ουσιωδώς από όλα αυτά; "Εικόνα σου είμαι, κοινωνία, και σου μοιάζω"*

Σας ασπάζομαι,

Πάνος Στ.

*  Στίχος από το ποίημα "Αμαρτωλό" της Γαλάτειας Καζαντζάκη.

Τις παρακάτω σκέψεις τις έκανα με αφορμή τα αποτελέσματα των γαλλικών εκλογών και τις αντιδράσεις που προκάλεσαν στη χώρα της... φαιδράς πορτοκαλέας. Μερικές διαπιστώσεις, έτσι όπως μου έρχονται αυθόρμητα στο μυαλό: 

1) Τα δύο κόμματα που επικρατούν εδώ και δεκαετίες, το σύστημα του δικομματισμού μεταξύ Δεξιάς και Σοσιαλιστών μέτρησε τις μέρες του και... έφαγε πίκρα μεγάλη στις κάλπες. Πολύ λογικό και δίκαιο αυτό, μια και κυρίαρχα εισέπραξαν την περιρρέουσα απογοήτευση για την οικονομική, πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα που βιώνουν οι Γάλλοι πολίτες την τελευταία δεκαετία. 

2) Είναι λυπηρό που στο όνομα της αμφισβήτησης του δικομματισμού και της επιμέτρησης των πολιτικών ευθυνών η απογοήτευση, ο θυμός, η νέα ελπίδα, μετουσιώθηκαν σε στήριξη στην υποψηφιότητα ενός ανοιχτά φασιστικού και ρατσιστικού κόμματος, του Εθνικού Μετώπου. 

3) Είναι πολιτικά ενδιαφέρον και συγχρόνως δυσοίωνο, αλλά και πρόκληση για τις δυνάμεις της Αριστεράς, η ευκολία ανάδειξης του νέου εκπροσώπου του πολιτικού και οικονομικού κατεστημένου με τις ευλογίες του συστημικού Τύπου ντόπιου και διεθνή, του ευρωενωσιακού διευθυντηρίου, των Γερμανών βεβαίως βεβαίως. 

4) Είναι εξίσου όμως αυτονόητο ότι στη διλημματική επιλογή μεταξύ Μακρόν και Λεπέν βάζουμε στην άκρη τις υπαρκτές διαφορές με τον νεοφιλελεύθερο Εμανουέλ και καταψηφίζουμε τη μαύρη Μαρίν. 

5) Μέχρι την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, ο Μελανσόν τηρεί σιγή ασυρμάτου για την υποψηφιότητα που θα στηρίξει σε δύο εβδομάδες. Ασυγχώρητη και επικίνδυνη καθυστέρηση, που κινδυνεύει να πλήξει τον εξαιρετικό αγώνα που έδωσε. Τα ισοπεδωτικά "Τι Παπάγος, τι Πλαστήρας" μόνο σαν κακόγουστο ανέκδοτο ακούγονται. 

6) Η άθλια Ν.Δ. και τα υπόλοιπα του ΠΑΣΟΚ, αφού πρώτα έκαναν... γαργάρα τα αποτελέσματα των ομόσταβλών τους, εξέφρασαν την ανακούφισή τους και την ομοθυμαδόν υποστήριξή τους στον Μακρόν. Άραγε ποιον θα υποστήριζαν, λέμε τώρα, αν στον δεύτερο γύρο είχε περάσει ο Μελανσόν αντί του Μακρόν; 

7) Δεν θα μάθουμε επίσης αν ο Μελανσόν είναι σαν τον Τσίπρα ή αν θα το έκανε όπως ο Τσίπρας. Δηλαδή μπόλικη αριστερή φρασεολογία, μηνύματα, συμβολισμοί και στην πράξη αποδοχή της Τ.Ι.Ν.Α. και προσχώρηση σ' έναν κακοφορμισμένο "ρεαλισμό", ελλείψει σχεδίου και επαφής με την πραγματικότητα. 

8) Με κλυδωνισμούς, με ανάδειξη νέων "άφθαρτων" προσώπων, με ανακυκλώσεις και με σφιχτές παρθενορραφές το αμαρτωλό, αντιδραστικό, ελιτίστικο και εξόχως εχθρικό προς τους λαούς εθνικό και διεθνές κατεστημένο θα προχωρά εξασφαλίζοντας τα συμφέροντα και την αναπαραγωγή του με την πολύτιμη συμβολή πρόθυμου πολιτικού προσωπικού. 

9) Και τελευταίο. Όσο η Αριστερά -είτε εδώ είτε εκτός συνόρων- παραμένει στον ρεαλισμό της αποδοχής του πλαισίου μέσα στο οποίο της "επιτρέπεται" να λειτουργεί σαν όλα τα υπόλοιπα αστικά κόμματα και δεν αποτινάξει από πάνω της αυτό το ρούχο που δεν ταιριάζει στις αναλύσεις της, στις επιδιώξεις της, και δεν υιοθετήσει τον ρεαλισμό της άρνησης και καταγγελίας του κυρίαρχου συστήματος και της ιδεολογίας του, τότε ας κρατάμε πολύ μικρά καλάθια. Χρειάζεται προσεκτικό σχέδιο, ευέλικτη και έξυπνη στρατηγική, ρεαλιστική αποτίμηση του συσχετισμού των δυνάμεων, για να μη μιλάμε μετά για δυσάρεστες εκπλήξεις και ψευδαισθήσεις (καταλαβαινόμαστε, ε;), προσεκτική επιλογή συμμάχων και άλλων σχετικών. Βλέπετε κάτι σχετικό στα καθ' ημάς; Ειλικρινά η ερώτηση δεν είναι ρητορική και κρύβει πίκρα, απογοήτευση και λίγο θυμό. Δυστυχώς τα βρακιά βρίσκονται πλέον κάτω από τα γόνατα, η όποια διαπραγμάτευση έχει βαλτώσει προ πολλού και έχει φτάσει σε οριακό σημείο, περιμένουμε πού θα κάτσει η μπίλια μεταξύ Δ.Ν.Τ. και Γερμανών και ευχόμαστε το καλύτερο, παθητικά δίχως συμμετοχή, σταυρώνοντας τα δάχτυλά μας. Έχουμε αποδεχτεί την παρούσα κατάσταση σαν τη μόνη εφικτή πραγματικότητα... Είναι κρίμα! Ήταν άλλο το ξεκίνημα κι άλλο το όνειρο και δεν μπορώ να καταπιώ αυτές τις εξελίξεις. Εσείς;   

*  Οι Άθλιοι είναι ο τίτλος του γνωστού μυθιστορήματος του Β. Ουγκό. Μαριάν είναι το σύμβολο της Γαλλικής Δημοκρατίας, που γεννήθηκε τότε στα παρισινά οδοφράγματα. Όσο για την ανάγκη μας, αυτή έχει αρκετά ονόματα και ζητά δικαίωση και εκπλήρωση.

Σας ασπάζομαι 

Πάνος Στ. 

[...] Με δέσαν στα στενά και στους κανόνες
και ξημερώνοντας μέρα κακή
τοξότες φάλαγγες και λεγεώνες
με πήραν και με βάλαν σε κλουβί
και στα υπόγεια ζάρια τους αιώνες
παιχνίδι παίζουν οι αργυραμοιβοί

Ζητούσα τα μεγάλα τα κυνήγια
κι όπως δεν ήμουν μάγκας και νταής
περνούσα τα δικά σου δικαστήρια
αφού στον άδη μέσα θα με βρεις
να με δικάσεις πάλι με μαρτύρια
και σαν κακούργο να με τιμωρείς.*

Στην ειδησεογραφία των ημερών περίοπτη θέση καταλαμβάνει η σύνοδος των Ευρωπαίων ηγετών στη Ρώμη για τον εορτασμό των 60 χρόνων από την ίδρυση της Ε.Ε., καθώς και το κείμενο της κοινής απόφασης που υπεγράφη από όλους τους παρευρισκομένους. Αυτό το τελευταίο έχει προκαλέσει αρκετή συζήτηση, μια και με την ηθελημένη του ασάφεια επιτρέπει διάφορες ερμηνείες. Δεν γνωρίζω τι ερμηνείες του αποδίδει ο Αλ. Τσίπρας -μάλλον αισιόδοξες- μια και στη φωτογραφία όπου υπογράφει το κείμενο της κοινής απόφασης εμφανίζεται με το γνωστό φωτογενές χαμόγελο που διαθέτει σε σχεδόν κάθε περίσταση. Προφανώς ο συνήθως τελών εν ευθυμία Γιούνκερ και ο αγέρωχος Τουσκ θα υποσχέθηκαν στον πρωθυπουργό μας αυτά που ήθελε να ακούσει. Θα του υποσχέθηκαν ότι θα του βάλουν πλάτη και να μην ανησυχεί γιατί να, όπου να 'ναι, μια και ήταν καλό παιδί, θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους να κλείσει αυτή η ρημάδα η αξιολόγηση, για να μπούμε επιτέλους στην ανάπτυξη. Θα του είπαν μάλιστα ότι, αν έπιασε κάτι το αυτί σου για Ευρώπη πολλών ταχυτήτων, μην ανησυχείς δεν σας αφορά, αφού εσύ τις φήμες αυτές τις ξορκίζεις με την Ευρώπη των πολλών επιλογών. Στην επόμενη συνάντηση των διαπραγματευτών σου στο Χίλτον με τους θεσμούς, βάλε τους να τρίψουν στη μούρη των θεσμών τρεις φορές την απόφαση της Ρώμης, να επαναλάβουν τρεις φορές το "Πιστεύω", να φτύσουν τρεις φορές πίσω από την πλάτη τους και θα δεις για πότε θα συμφωνήσουν. Κάτι τέτοια θα του είπαν και το χαμόγελό του ήταν από το ένα αυτί μέχρι το άλλο.

Σοβαρά τώρα. Δεν μάθαμε τίποτα καινούργιο, δεν δρομολογήθηκε τίποτα το θεραπευτικό στην προιούσα σήψη των ευρωπαϊκών θεσμών, δεν νομίζω ότι γίναμε σοφότεροι. Θα ήταν αφέλεια να περιμένει κανείς ότι σε τέτοιου τύπου συγκεντρώσεις με την εκφώνηση δεκάρικων λόγων λαμβάνονται σοβαρές αποφάσεις, πόσω μάλλον ότι χαράσσονται νέες πολιτικές. Αυτές τις επεξεργάζονται αλλού, σε πολύ περιορισμένους κύκλους, και μετά τις ανακοινώνουν. Συγκεντρώσεις τύπου Ρώμης έχουν απλώς μια συμβολική φόρτιση και θέλουν να πείσουν ότι μπορεί οι ευρωπαϊκοί λαοί να άρχισαν τις διαμαρτυρίες και τις αμφισβητήσεις στην κυρίαρχη πολιτική, αλλά εμείς είμαστε ενωμένοι και αταλάντευτα προσηλωμένοι στο καλό των ευρωπαϊκών ελίτ - συγγνώμη, των κατοίκων αυτής της ηπείρου ήθελα να πω. Βεβαίως ο πρωθυπουργός μας έβγαλε έναν πύρινο λόγο στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης, τελείως αναντίστοιχο με το συμβολικό βάρος της υπογραφής-παραδοχής του κειμένου, γιατί όπως και να το κάνουμε κάτι πρέπει να δώσει και στα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, ώστε να συνεχίζουν να κοιμούνται τον ύπνο τους με τα ωραία αριστερά όνειρα. Το λέω με πολλή αγάπη και σεβασμό αυτό το τελευταίο και ας μη με παρεξηγήσουν.

Οπότε μια από τα ίδια... Η κυβέρνηση, ολόκληρος ο πολιτικός κόσμος και τα κόμματα -εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων- εξακολουθούν να κάνουν ότι δεν βλέπουν τον ελέφαντα μέσα στο δωμάτιο. Και ο ελέφαντας είναι η σοβαρή πιθανότητα κατόπιν ώριμης σκέψης, προβληματισμού και στυγνού σχεδιασμού, της γερμανικής κυβέρνησης και ευρύτερα της ευρωπαϊκής ελίτ να μας προταθεί -ευγενικά και ευρωπαϊκά πάντα- να αποχωρήσουμε από την ευρωζώνη. Δηλαδή από τη μία Τ.Ι.Ν.Α του ευρώ, να βρεθούμε στην άλλη Τ.Ι.Ν.Α δίχως ευρώ. Καμία πρωτοβουλία εμείς, πάντα εξαρτημένοι από τους στρατηγικούς σχεδιασμούς και τις επιδιώξεις των ξένων. Μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα... 

Όμως τον τελευταίο καιρό σε δημοσκοπήσεις, όσο μπορείς να τις εμπιστεύεσαι, καταγράφεται ένα ποσοστό από 30-35% στο σώμα των ψηφοφόρων που βλέπουν σαν λύση στα αδιέξοδα της χώρας την έκδοση εθνικού νομίσματος. Αυτοί οι  συμπολίτες μας, ας τους ονομάσουμε δραχμιστές, διασπείρονται σε όλα τα πολιτικά κόμματα και σε όλες τις κοινωνικές τάξεις. Από την άλλη μεριά στους ευρώδουλους, ας τους ονομάσουμε έτσι, συσπειρώνονται οι ηγεσίες και το μεγαλύτερο εκλογικό τμήμα των συστημικών κομμάτων και ενός σημαντικού τμήματος της Αριστεράς. Αυτοί οι τελευταίοι εμμένουν για λόγους ιδεολογικών εμμονών σε παρωχημένα θεωρητικά σχήματα που βασίζονταν σε εντελώς άλλους συσχετισμούς δυνάμεων, εξαιτίαςπολιτικής μυωπίας και πολιτικοθεωρητικής αρτηριοσκλήρυνσης και αναχωρητισμού. Μιλάω συγκεκριμένα για τις ηγεσίες ΣΥΡΙΖΑ και ΚΚΕ. Οσο κι αν φαίνεται αντίφαση, το ηρωικό κόμμα της εργατικής τάξης έχει καταλήξει ότι η υιοθέτηση εθνικού νομίσματος δεν προσφέρει τίποτα στον λαό, εφόσον οι εργαζόμενοι δεν κατέχουν τα μέσα παραγωγής, δηλαδή μόνο αν φτάσουμε στον σοσιαλισμό θα έχει αξία η επιλογή νομίσματος... Για τον ΣΥΡΙΖΑ γνωστά. Ότι υπάρχουν στο εσωτερικό του κάποιες φωνές, αγρίως μειοψηφικές, που ζητούν το ξεκίνημα κάποιας συζήτησης -βλέπε Ν. Ξυδάκης- δεν αλλάζουν την άποψη ότι το ευρώ είναι τελικά φετίχ... Για τις άλλες μικρότερες δυνάμεις της Αριστεράς, όπως ΑΝΤΑΡΣΥΑ και ΛΑΕ, που προκρίνουν την έξοδο από την ευρωζώνη, το κοινό σημείο που διατρέχει τη ρητορική τους είναι η απουσία μελετών, βραχυπρόθεσμης και μεσοπρόθεσμης στρατηγικής, που αφενός θα μειώσει όσο το δυνατόν λιγότερο τις οδυνηρές συνέπειες της εξόδου από το κοινό νόμισμα και αφετέρου θα μας οδηγήσει ασφαλέστερα και ταχύτερα στην απαλλαγή από τα μνημόνια, στη μετατόπιση του κέντρου των αποφάσεων στην Αθήνα και όχι στο Βερολίνο, στις Βρυξέλες και στην Ουάσινγκτον, στην ανάκτηση της εθνικής αξιοπρέπειας κ.ά. Ίσως ο μόνος που έχει παρουσιάσει κάποιο σχέδιο, κάποια περιγραφή πορείας προς ένα εθνικό νόμισμα είναι ο Κ. Λαπαβίτσας. Η πρότασή του συνοπτικά μπορούμε να πούμε ότι περιλαμβάνει, αν έχω καταλάβει καλά, διαγραφή χρέους, κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας, δημόσιο έλεγχο τραπεζών, επιβολή νέων κεφαλαιακών περιορισμών και έκδοση νέου νομίσματος του οποίου η αρχική ισοτιμία με το ευρώ θα είναι ένα προς ένα. Περισσότερα μπορείτε να πληροφορηθείτε εδώ: info-war.gr/erensep-o-odikos-chartis-gia-exodo-apo-to-evro-ke-viomichaniki-anasygkrotisi/ 

Για τους ευρώδουλους, το σύνθημα είναι -στο πλαίσιο των ημερών- ευρώ ή θάνατος! Βιομήχανοι, μεγαλοστελέχη του ιδιωτικού τομέα, τραπεζίτες όπως ο Γ. Στουρνάρας, που δεν διστάζει να δηλώνει (συνέντευξη στην Καθημερινή 26/3): "Αν βγούμε από την ευρωζώνη, αυτό θα είναι ο θάνατός μας". Από κοντά κι οι δημοσιογράφοι, κινούμενοι από πολιτική μυωπία, από εμμονές ή σε διατεταγμένη υπηρεσία, επίσης για τους ίδιους λόγους δημοσιολογούντες του ευρύτερου πολιτικοκοινωνικού χώρου κινδυνολογούν ασύστολα και ανερυθρίαστα και δαιμονοποιούν για να μην πω ποινικοποιούν οποιαδήποτε συζήτηση. Κι όμως, παρ' όλη τη λυσσασμένη αντίδραση των ευρώδουλων, τον ερασιτεχνισμό και την προχειρότητα των δραχμιστών, εκτός της συγκεκριμένης εξαίρεσης που ανέφερα προηγουμένως, τις εκκλήσεις ένθεν και ένθεν περισσότερο στο θυμικό και στα αντανακλαστικά του φόβου ή του θυμού, παρά στη λογική και στην ανάδειξη επιχειρημάτων, κάτι κινείται... Όλο και περισσότερος κόσμος αντιλαμβάνεται ότι μπορείς να χρεοκοπήσεις με οποιοδήποτε νόμισμα -τώρα με το ευρώ, παλιότερα με τη δραχμή-, ότι οποιοδήποτε νόμισμα είναι εργαλείο (πολύ σημαντικό) άσκησης οικονομικής πολιτικής, και ότι τον προσφορότερο τρόπο για να εκμεταλλευτείς τα σχετικά πλεονεκτήματα και να ελαττώσεις τα σχετικά μειονεκτήματα ενός νομίσματος στον παρέχουν οι πολιτικές αποφάσεις. Όπως όλοι γνωρίζουμε, με πολιτική απόφαση μπήκαμε επί Σημίτη στο ευρώ. Οι οικονομικές τρίπλες και οι χειρισμοί που έγιναν (είχε πάρει μέρος και ο Στουρνάρας στη διαπαραγματευτική ομάδα, μην το ξεχνάμε) ήταν σε γνώση των "εταίρων" μας. Φυσικά δεν υπήρχε κανένα σχέδιο από την πολιτική και οικονομική τάξη της χώρας για εκμετάλλευση των όποιων θετικών στοιχείων υπήρχαν με την είσοδό μας στη ζώνη του ευρώ. Μόνο επιθυμία φτηνού δανεισμού, όχι για ανάπτυξη, αλλά για κατανάλωση και φιέστες και συμμετοχή σε μια ευρύτερη αγορά κεφαλαίων που θεωρείτο ελκυστικότερη από την ανυπαρξία ανταγωνιστικότητας των δικών μας προιόντων, δεδομένης της προϊούσας αποβιομηχάνισης και αποαγροτικοποίησης που χαρακτηρίζουν το ελληνικό παραγωγικό μοντέλο των τελευταίων δεκαετιών. 

Φίλοι μου, έτσι πορευτήκαμε και σήμερα έχουμε φτάσει να μετράμε καταστροφές που τις συναντάς μόνο έπειτα από πόλεμο... Οπότε αναρωτιέμαι οι καταστροφές που επικαλούνται ότι θα επιπέσουν επί των κεφαλών μας οι ευρώδουλοι κατά πόσο αφορούν μια κοινωνία με το 1/3 της να ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, με τη νεολαία της είτε μετανάστρια στο εξωτερικό είτε υποαμειβόμενη, αν έχει βρει δουλειά εδώ, συνολικά με μια κοινωνία ζαλισμένη και με όνειρα που έχουν ορίζοντα επιβίωσης εξαμήνου; Ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται. Και αυτοί που δεν έχουν βραχεί ακόμα, που αντέχουν, συνειδητοποιούν ότι η βροχή έρχεται οσονούπω και γι' αυτούς. Και τα στέγαστρα δεν επαρκούν...

Υποστηρίζω ότι η έξοδος από το ευρώ, είτε από "ατύχημα" είτε ως αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής, είναι πλέον μια σοβαρή πιθανότητα. Χρειάζεται όμως καλό σχέδιο. Μπορεί να μπήκαμε στην ευρωζώνη δίχως σχέδιο και με άγνοια κινδύνων, πρέπει όμως τώρα να αντιμετωπίσουμε τους υπαρκτούς κινδύνους και να εκπονήσουμε σχέδιο. Χρειάζεται σοβαρή και νηφάλια συζήτηση. Και οπωσδήποτε να καταλήξουμε σε ένα παραγωγικό μοντέλο που θα είναι το καταλληλότερο για την πατρίδα μας στις συνθήκες που βρισκόμαστε τώρα, καθώς και στο εγγύς μέλλον. Απαιτείται ειλικρίνεια και ενημέρωση του λαού. Όσοι υποστηρίζουν την αλλαγή νομίσματος πρέπει να περιγράψουν, δίχως ωραιοποιήσεις και συνειδητή υποβάθμιση των συνεπειών αυτού του εγχειρήματος, την όλη πορεία. Και από την άλλη πλευρά, να δοθούν με επιχειρήματα οι αποδείξεις της επερχόμενης καταστροφής. ΠΡΕΠΕΙ επιτέλους να ξεκινήσει ένας διάλογος με μελέτη και επιχειρήματα και όχι με αφορισμούς και με προσχήματα. Πρέπει να ζητήσουμε τη γνώμη της κοινωνίας, αφού προηγηθεί λεπτομερής και εκτεταμένη ενημέρωση για τις συνέπειες και τις προοπτικές εκείνης ή της άλλης λύσης. 

Κλείνοντας αφιερώνω σε όλους αυτά τα λόγια του Νίκου Καζαντζάκη, που είναι και επίκαιρα με την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Δυστυχώς, φίλοι και φίλες, η μόνη σιγουριά βρίσκεται στα νεκροταφεία. Μέχρι να φτάσεις όμως εκεί, οφείλεις να αγωνιστείς ακόμη κι αν ο δρόμος δεν είναι τόσο σαφής όσο θα επιθυμούσες...

«Πότε έγινε κάτι μεγάλο στον κόσμο με σιγουριά;
Πότε η φρονιμάδα ξεσήκωσε τους ανθρώπους να παρατήσουν τα σπίτια τους και το χουζούρι τους και να πιάσουν τα βουνά, για να ζητούν ελευθερία;
Αυτό θα πει παλικαριά!
Να ξεκινάς και να μην είσαι σίγουρος…»
Ν.Καζαντζάκης